Mode wil geen vrouwen aan de top

De uitspraak “Dit werk is niet voor vrouwen geschikt” hebben vrouwen in het verleden vaker gehoord als zij de meer fysieke handarbeid van mannen verkozen boven huiselijke taken. Tijdens de Tweede Wereld Oorlog symboliseerde Rosie the Riveter echter hoe vrouwen met hun tere handjes alles konden aanpakken, zolang ze de kans kregen: schepen bouwen, lassen, munitie produceren. Glimlachend en met gespannen biceps, gekleed in een tuinbroek met de mouwen opgestroopt en het haar bedekt met een sjaal, belichaamde Rosie de positiviteit en goede moed van vrouwelijke bekwaamheid en ambitie. Spoel zeventig jaar vooruit, en we mogen niet eens mooie jurken creëren, laat staan schepen bouwen.

Twee van de meest gewilde modefuncties in Parijs, die van Lanvin en Dior, die vorige maand zo abrupt werden verlaten, worden nu afgestoft voor de volgende inzittenden, hoogst waarschijnlijk niet vrouwen. Ik bespreek dit met een klas van vijftien eigenzinnige modestudenten van Kent State, waarvan slechts één een jongen is. De meisjes worden behoorlijk boos. Schertsend zeg ik ze er dan iets aan te doen - maar ondertussen hun huiswerk voor de volgende week niet te vergeten. Later denk ik er weer aan: slechts twee van de twaalf leerlingen in mijn hbo-klas is mannelijk. Die middag kijk ik de scripties van een groep van tien laatste jaars studenten van Parsons na; slechts twee daarvan is mannelijk.

Een mannenwereld

Sinds de eerste dagen van Galliano en McQueen in Parijs, liepen ook Michael Kors, Olivier Thyssens, Marc Jacobs, Roberto Menichetti, Lars Nilsson, Tom Ford, Stefano Pilati, Alber Elbaz, Peter Copping, Hedi Slimane, Riccardo Tisci, Alexander Wang, Marco Zanini, Olivier Rousteing, JW Anderson, Jeremy Scott, Alessandro Michele, Christopher Kane, Arthur Arbesser en Demna Gvasalia door de draaideuren van de modehuizen…Uitsluitend mannelijke ontwerpers kwamen in aanmerking voor de topbanen. Als het aankomt op de herlancering van de historische modehuizen, zijn de vrouwen ver te zoeken, zo blijkt maar.

Phoebe Philo is natuurlijk de uitzondering. Zij is het equivalent van Katherine Bigelow, de enige vrouwelijke regisseur in de filmwereld die ooit een Oscar won. Zij zwaait de creatieve scepter bij Celine, voorheen bij Chloe, en staat als enige vrouw steevast aan de top. Verder is er echter geen vergelijkbaar geval.

Rosie symboliseerde vrouwen op wie een beroep werd gedaan toen mannen ten strijde trokken. Nu moeten vrouwen strijden om überhaupt in aanmerking te komen. Het is hetzelfde glazen plafond dat zoveel vrouwen werkzaam in de financiële en juridische wereld en op veel andere vakgebieden frustreert. Maar op de een of andere manier zou het niet zo kwalijk lijken als we het hadden over iets dat in het verleden niet als ‘vrouwenwerk’ werd beschouwd. We hebben het hier echter over het creëren van kleding, kleding voor dames; in feite, het kleden van onszelf.

Tom Ford, waarschijnlijk te druk met de casting van zijn volgende Hollywood filmscenario om een meer doordacht antwoord te geven, verklaarde de overheersing van mannelijke ontwerpers als volgt: “Ik denk dat wij objectiever zijn. Zo hebben we geen hekel aan bepaalde delen van ons lichaam.”

Oh Tom! Door de Botox kan ik niet zien of je een grapje maakt of niet.

Ik durf niet eens te tellen hoeveel doorpassingen met mannelijke ontwerpers ik heb bijgewoond waar de ontwerper met pijn en moeite iedere illusie van een vrouwelijke vorm gehuld in een laagje crepe de chine probeerde te vermijden. Steeds werden nieuwe, tot dusver onbekende delen van het vrouwelijk lichaam gevonden om af te kraken; delen waarvan wij niet eens wisten dat die in aanmerking kwamen voor zulk nauwkeurig onderzoek. De knieholtes bijvoorbeeld?

Alleen al op basis van mijn werkervaring is mij duidelijk dat als meer vrouwen de creatieve leiding hadden, het zou bijdragen aan een veel positiever lichaamsbeeld. Zo eenvoudig is het.

Elders in de mode industrie hebben vrouwen ongelofelijk veel macht. Er zijn journalistes die de loopbaan van een ontwerper kunnen maken of breken met persoonlijke aanbevelingen en advertentiebegrotingen: de Alphas onder hen zijn Anna Wintour van US Vogue, Carla Sozzani van Vogue Italia, Alexandra Schulman van Britse Vogue en Emmanuelle Alt van Vogue Paris. Shelley Fox en Fiona Dieffenbacher zijn respectievelijk directeur van de MFA en de BFA modeontwerp opleidingen aan Parsons, en wijlen Louise Wilson van Central St Martins zorgde ervoor dat de crème de la crème van de Britse afgestudeerden doorging naar de grote internationale modehuizen.

Vrouwen doen het nog steeds beter als maatje of muze

Geschiedenis blijft zich echter herhalen als het op de gewilde creatieve functies aankomt; vrouwen doen het nog steeds beter als maatje of muze. Zo had Picasso Marie Therese Walter, Nicholas Ghesquière heeft Marie Amelie Sauvé; Auguste Rodin had Camille Claudel en Alexander McQueen had Annabelle Neilson; Man Ray had Kiki de Montparnasse terwijl John Galliano Vanessa Bellanger heeft…Jeff Koons had La Cicciolina zoals Riccardo Tisci Kim Kardashian heeft.

Sarah Burton staat met succes aan het roer van het huis van McQueen zonder diens naamgenoot, maar heeft haar strepen ook wel verdiend. In iedere foto waarin McQueen aan het werk is, staat de ontwerpster aan zijn zij. Zij heeft alle beproevingen doorstaan en was daarom McQueen’s gedoodverfde opvolger na zijn dood. Zo boekt ook Maria Grazia Chiuri groot succes als creatief directeur van Valentino, de meest vrouwelijke van alle maisons,een flinke stap omhoog van haar vorige functie als accessoire ontwerper voor het huis. Ze moet de topfunctie echter wel delen met Pierpaolo Piccioli, dus daar hebben we dat Y-chromosoom weer.

“Hoe kan ik een vrouw mooier maken?”

Overal ter wereld waren vrouwen diep teleurgesteld toen bekend werd gemaakt dat Alber Elbaz Lanvin zou verlaten, omdat zijn visie velen van ons zo aansprak. Maar toen hij onlangs, vlak voor zijn aangekondige vertrek, sprak tijdens de 32e jaarlijkse 'Night of the Stars' in New York, zei hij het volgende: “Wij ontwerpers, wij zijn begonnen als couturiers, met dromen, met intuïtie, met gevoel, met inleving. Wat willen vrouwen? Wat hebben ze nodig? Wat kan ik doen om het leven voor een vrouw gemakkelijker en beter te maken? Hoe kan ik een vrouw mooier maken?”

Hoewel het in eerste instantie een nobel sentiment is, zit het me ook dwars. Hij klinkt als een ambachtelijke poppenmaker. Ondanks wat de heer Ford en de heer Elbaz en de top van Kering en LVMH geloven, zijn vrouwen wel degelijk in staat zichzelf mooi te maken. Natuurlijk kunnen we heel streng voor onszelf zijn, maar al die negatieve gevoelens stoppen we terug in het creatieve proces. We kunnen de ambassadeurs van ons eigen merk zijn. We zijn gevoelig voor de magie in de snit van onze kleding die onze benen langer doet lijken, ons postuur sierlijker, ons achterwerk parmantiger, onze halzen zwaan-achtig, onze ogen sprankelend, onze schoonheid verleidelijker. Wij zijn al geprogrammeerd ‘met dromen, met intuïtie, met gevoel, met inleving.’ Dat krijg je na jaren ervaring met het kleden van de vrouwelijke vorm. We kunnen onze eigen fantasieën creëren. Bovendien geloof ik dat we het er veel beter vanaf zouden brengen dan sommige van de gevierde mannelijke ontwerpers die ons nu kleden.

Ruim 70 procent van de studenten die in de Verenigde Staten een modeopleiding volgt is vrouwelijk. Van de 54 CFDA+ 2015 Design Graduates, een exclusieve lijst die een paar weken geleden werd vrijgegeven en de top afgestudeerde studenten van het jaar in ruim 20 landen uitlicht, is tweederde vrouw.

Gevallen vrouw

Jil Sander, Ann Demeulemeester, Martine Sitbon en Donna Karan zijn ontwerpers die een voorbeeldfunctie hadden voor vrouwelijke studenten, maar inmiddels hun functies hebben neergelegd. Zij waren ontwerpers met een unieke visie die begrepen hoe je een vrouw moest kleden en een plek verworven in een uitdagende industrie. Zij waren, ieder op haar eigen manier, pionieren.

Naarmate de speculatie over de opvolgingskwestie bij Dior en Lanvin toeneemt, worden de namen Simone Rocha en Iris van Herpen voorzichtig geopperd. Maar hun namen gaan verloren in het lawaai over de mannelijke gegadigden, die steeds meer terrein winnen. Ongetwijfeld zal het weer een man zijn die het stokje overneemt in de ‘old boys club’ van luxe damesmode. Bij Lanvin is er zelfs sprake van de aanstelling van Lucas Ossendrijver, de huidige herenmodeontwerper van het huis, als creatief hoofd van damesmode. Want stel je voor dat ze daarvoor een vrouw zouden aannemen!

Door gastredacteur Jackie Mallon, die les geeft aan de faculteiten van diverse NYC modeopleidingen en de auteur is van 'Silk for the Feed Dogs', een roman die zich afspeelt in de internationale modelindustrie.