SCIRT rondt af na drie jaar onderzoek rond textielrecycling

Het SCIRT-project (System Circularity and Innovative Recycling in Textiles) vierde tijdens het Biarritz Good Fashion 2024 evenement de afsluiting van een driejarig Europees onderzoeksproject dat gericht was op het versnellen van de overgang naar een circulaire mode-industrie. Binnen dit project werkten 18 Europese partners samen onder leiding van het Vlaams Instituut voor Technologisch Onderzoek (VITO). De volledige textielwaardeketen werd betrokken en zowel industrie als onderzoeksinstellingen werkten samen om innovatieve oplossingen te ontwikkelen die zowel de ecologische voetafdruk van mode verkleinen als tegemoetkomen aan de behoeften van merken en consumenten.

SCIRT: naar een circulaire modesector

Centraal in SCIRT stond een ‘vraaggestuurde’ aanpak: wat hebben modemerken en retailers nodig om echt te veranderen? In samenwerking met merken en andere spelers uit de industrie werd een aantal demoprojecten gedefinieerd, waarbij textiel-naar-textiel-recycling een belangrijke rol speelde.

Deze aanpak leidde tot de ontwikkeling van concrete producten en technologieën die niet alleen de uitdagingen en opportuniteiten qua technische haalbaarheid van recycling aantoonden, maar ook de commerciële potentie ervan.

Wat ontwikkelden de betrokken merken?

Een van de meest tastbare resultaten van het SCIRT-project zijn de door de betrokken merken ontwikkelde demo-kledingstukken. Het Belgische Xandres en Franse Decathlon presenteerden op het slotevent de items die ze op de markt brachten.

Xandres

Xandres ontwikkelde een limited edition two-piece uit pied-de-poulestof samengesteld uit 17 procent gerecycleerde wol van ingezamelde kleding, 36 procent gerecycleerde polyester (PET-flessen), 25 procent polyester en 22 procent wol. De kleine ‘colour specks’ die je in de stof ziet zijn eigen aan de gerecyclede stof. Xandres zet deze subtiele imperfecties extra in de kijker als bewijs van de circulaire weg die elk stuk heeft afgelegd. Van zowel het jasje als de rok werden slechts 100 genummerde stuks gecreëerd en verkocht vanaf 21 oktober online en in de Xandres winkels.

Decathlon

Decathlon ontwierp een badpak voor eenvoudigere recycling. Het bevat 93 procent gerecycled polyester (PES)* en 7 procent elastaan. Het Belgische smeltbare garen van Resortecs werd gebruikt om demontage te vereenvoudigen en een RFID-tag werd ingewerkt om traceerbaarheid en sortering te verbeteren.

*Post-consumer recycled PES vezels. 100 procent PES = 85 procent PET, 15 procent PTT, compatibel met thermomechanische recycling.

De andere merken presenteerden demo’s die (nog) niet op de markt te verkrijgen zijn. Petit Bateau ontwikkelde een T-shirt met 50 procent gerecycleerd katoen, afkomstig van tweedehands Petit Bateau-artikelen, gecombineerd met 50 procent nieuw biologisch katoen. Bel&Bo presenteerde een damespolo van 50 procent gerecycled viscose en 50 procent Tencel. Deze vezels zijn afkomstig van kledingstukken die via het Bel&Back take-back systeem zijn verzameld. HNST ontwikkelde denim met 80 procent gerecycleerde denimvezels en 20 procent Tencel.

Ook verder in de keten beweegt het

Niet enkel de betrokken modemerken presenteerden hun demo’s. Ook verder in de keten werd er belangrijk onderzoek gedaan. Tijdens het slotevenement van SCIRT werden enkele van de voornaamste ontwikkelingen gepresenteerd.

Gerecycleerde garens

De garens die ontwikkeld werden binnen dit project:

Fibersort 2.0 en Trimclean technologie

Het Belgische Valvan heeft meer dan 38 jaar ervaring in sorteren en balen. Dankzij SCIRT kon de Fibersort doorontwikkeld worden naar een nieuw niveau. De Fibersort 2.0 is een geautomatiseerd systeem dat grote hoeveelheden textielafval nauwkeurig sorteert op basis van vezelsamenstelling en kleur. Het is gebaseerd op NIR-technologie en geoptimaliseerd met AI technologie om sneller en nauwkeuriger uit te kunnen sorteren. Daarnaast lanceerde Valvan ook de Trimclean, een machine die ritsen en knopen verwijdert om het recyclingproces te verbeteren.

“Met de komst van fast fashion, zien we een afname in kwaliteit en een toename in kwantiteit van ingezameld textiel. Dit maakt innovaties op gebied van sortering en recycling des te belangrijker.”

Detectie en verwijdering van elastaan

Een van de grootste uitdagingen in textielrecycling is elastaan, een vezel die moeilijk te scheiden is, maar vaak wordt toegevoegd aan kleding om de rekbaarheid en het draagcomfort te verhogen. Het vermijden van elastaan in de stofkeuze van kleding is dus een belangrijk ‘ecodesign’-principe als je wil ontwerpen voor recycleerbaarheid.

TU Wien heeft een methode ontwikkeld om elastaan te detecteren en te verwijderen met niet-giftige oplosmiddelen, zonder de andere vezels te beschadigen. Dit zal recyclingprocessen voor kleding met elastaan enorm verbeteren. Opschaling van de technologie is nog steeds nodig en algemeen blijft de ecodesign richtlijn ‘vermijd elastaan in je vezelmix’ nog steeds gelden.

True Cost calculator

Op 24 oktober lanceren VITO en Flanders DC een True Cost Calculator via een webinar. Een gratis online tool waarmee merken de sociale en milieu-impact van hun kledingstukken kunnen berekenen. Dit helpt ontwerpers en inkopers om duurzaamheid mee te nemen in hun beslissingen door externe kosten, zoals milieuschade, te monetariseren.

Enkele belangrijke lessons learned

1. Ecodesign is geen eitje.

Waar het project ambitieus startte vanuit een vraaggedreven aanpak, bleek al snel dat enkele demo’s vanuit de merken bijgestuurd moesten worden. Initieel had Xandres bijvoorbeeld het idee om van een eigen broek gemaakt uit een vezelmix van wol, polyester en elastaan te recycleren naar een gelijkaardige stof. Al tijdens de labo-testen op kleine schaal, werd snel vastgesteld dat het doek zodanig was samengesteld dat het recycleren ervan tot een te hoge milieu- en economische kost zou leiden. Het garen was zo sterk getorst om een hoge kwaliteit te garanderen, dat het ‘shredden’ ervan ook meermaals moest gebeuren wat veel energie kost, maar ook tot een te korte, zwakke vezel leidt.

“Op een gegeven moment besef je dat je keuzes moet maken. Helaas gaan ‘design voor een lange levensduur’ (met een focus op hoge kwaliteit) niet altijd hand in hand met ‘design voor recycleerbaarheid’ of ‘design met recycled content’. Dit was een belangrijke vaststelling voor ons en het grotere project.”

2. Eén industrie, vele talen.

Waar we vaak spreken over ‘de modesector’, werd door deze samenwerking met 18 partners doorheen de hele keten meer dan duidelijk dat er niet ‘één sector’ is. Deze keten sluiten en circulair maken, vraagt communicatie, samenwerking en transparantie.

“We gaan ervan uit dat we in dezelfde keten en dus ook dezelfde taal spreken." Niets is minder waar. Het is niet zo omdat je kleding op de markt brengt, dat je alle stappen ervoor even goed kent en weet hoe je daarbinnen iets moet veranderen. Het omgekeerde is evenzeer duidelijk. "Recyclers en sorteerders gingen hier in gesprek met merken en leerden zo ook veel over het verdere maak- en verkoopproces."

3. KMO’s kunnen het ook, toch?

Tijdens de SCIRT-presentatie op het Biarritz Good Fashion Slotevent, kwam er de vraag uit het publiek: 'hoe hebben jullie de KMO’s overtuigd om in te stappen in zo’n groot project?’. Dit bleek een zeer terechte vraag te zijn.

“Dat merken als Xandres, Bel&Bo en HNST instappen in zo’n tijdsintensief en complex project, is een mooi resultaat op zich. SCIRT heeft des te meer duidelijk gemaakt dat de KMO’s in dit verhaal innovaties als deze enkel kunnen doorvoeren mits financiële en organisatorische ondersteuning.”

4. Tijd voor beleid

In bijna elk gesprek dat werd gevoerd rond de uitdagingen van de toekomst, werd verwezen naar het belang van een gedegen Europees beleid. Gelukkig neemt de Textielstrategie vaart en wordt er uitgekeken naar de concretisering en uitvoering van onder andere de ESPR (ecodesign), UPV (producentenverantwoordelijkheid) en HRDD (due dilligence).

“SCIRT was een uitdagend project, maar we hebben de afgelopen jaren enorm veel geleerd. Momenteel werken we aan onze policy recommendations en hopen we zo ook onze leerlessen te delen met Europa en de verdere industrie.”

Dit is een bijdrage van Jasmien Wynants, experte duurzame mode en mede-oprichter van Masjien. Jasmien helpt de mode-industrie verduurzamen door middel van advies en begeleiding rond circulair en verantwoord ondernemen. Ze geeft ook workshops, trainingen, talks en meer rond het onderwerp.