Tussen high fashion en traditie: Xhosa brengt ode aan Suriname met collectie en documentaire ‘Kabra’

De wereld heeft even moeten wachten op een nieuwe collectie van Xhosa, het mannenmodelabel van Giorgio en Onitcha Toppin. De laatste, een poëtische collectie van piekfijn gesneden, utility wear-achtige kledingstukken, verscheen in 2018. De afgelopen twee jaar zat het tweetal echter allesbehalve stil. In 2019 kregen ze van het Stimuleringsfonds een subsidie toegekend voor een ambitieus project: een collectie, onderzoeksproject en documentaire in één, waarmee Giorgio en Onitcha terugkeerden naar hun Surinaamse roots. Afgelopen week werd de documentaire, met de titel ‘Kabra’, online gelanceerd. Ook verschenen de eerste beelden van de gelijknamige collectie. Enkele silhouetten zijn te zien in de tentoonstelling ’Voices of Fashion’ in het Centraal Museum.

FashionUnited spreekt Giorgio Toppin telefonisch over de collectie, de documentaire, en het overdragen van tradities - van generatie op generatie en continent op continent.

Ontmoetingen in Suriname

Giorgio en Onitcha koesterden al langer de wens om een collectie te maken die hun eigen culturele erfgoed vertaalt naar een hedendaags modebeeld. Giorgio: “We wilden een collectie maken die een representatie is van onze cultuur, en waarvan het ontwerp en de uitvoering staan voor een gevoel en kwaliteit waar iedereen die van fine design houdt zich in kan vinden.” In 2019 reisden Giorgio en Onitcha af naar Suriname, om onderzoek te doen naar vakmanschap en lokale handwerktechnieken. “Wat we graag wilden doen is die traditionele handwerktechnieken verwerken in kledingstukken.” Gewoonlijk gebeurt dat niet, vertelt hij, en worden ze vooral gebruikt op pangi’s: grote (omslag)doeken, die met name door vrouwen worden gedragen.

Het tweetal bleef een maand in Suriname en reisde door steden en dorpen rond Paramaribo en in het binnenland om inheemse makers te ontmoeten. Die reis is vastgelegd in een veertien minuten durende documentaire, waarin de kijker kennismaakt met verschillende makers en hun technieken. Zoals Tatjana Main, Jenilee Amania en Emmy Mama-Sistina, die gespecialiseerd zijn in Tembe, een vorm van Saramaccaans borduurwerk in levendige patronen. Mama-Sistina werkt daarnaast in een pangi-techniek waarbij abstracte of figuratieve vormen op contrasterende stoffen worden geappliceerd. Kunstenaar Israël Landveld is degene die de basispatronen voor de Tembe-techniek tekent: symmetrische, slingerende motieven zijn het, die hij uit de losse pols op textiel zet. Tot slot is er Nolda Bouterse, expert in inheems knoopwerk.

In de documentaire is te zien hoe Giorgio in samenwerking met de makers manieren ontwikkelt om de verschillende technieken toe te passen op kledingstukken. Giorgio: “We wilden dat het werk ook echt door hen werd gemaakt.” Daarnaast koopt de ontwerper ter plekke stoffen in voor de collectie, en onderzoekt hij hoe Surinamers zich in het dagelijks leven kleden. Wat blijkt: de stijl van de gemiddelde Surinamer lijkt eigenlijk best op de streetwear van Amsterdam-Zuidoost, waar Giorgio zelf woont.

De resulterende collectie bestaat uit vijftig stukken waarin al die elementen samenkomen: geborduurde Tembe-patronen vullen het rugpand van een lange jas, vier truien zijn volledig uitgevoerd in de knooptechniek van Bouterse en Meredith Sabajo, een andere inheemse knoopexpert. Opvallend aan de collectie zijn de uitgesproken silhouetten; zware, wijde jassen en uitstaande rokken worden gedragen over smalle pantalons en flinterdunne sjaals met Tembe-motief. De collectie houdt het midden tussen draagbare, grafische streetwear en het vakmanschap van haute couture.

Kabra: een eerbetoon

De collectie, en de documentaire, kregen de titel ‘Kabra’, wat in het Sranan Tongo ‘voorouders’ betekent. De collectie kan gezien worden als een eerbetoon aan de Surinaamse voorouders van Giorgio en Onitcha Toppin, en die van Tatjana Main, Israël Landveld, Emmy Mama-Sistina, Jenilee Amania, Nolda Bouterse en vele anderen wier erfgoed via de collectie en de documentaire wordt overgedragen. Dat zorgt niet alleen voor een prachtig plaatje, maar is ook cruciaal om te voorkomen dat het erfgoed verloren gaat. Daarover lijken alle makers het eens te zijn. “Het is heel belangrijk om het door te geven aan de volgende generatie,” aldus Bouterse in de documentaire. “Je moet het hoog houden, het moet verder gaan. Je moet aan kennisoverdracht doen, zodat de jongeren het over kunnen nemen en door kunnen gaan met wat je voor ze hebt achtergelaten.”

Die overdracht overspant generaties én continenten. Met zijn collectie richt Giorgio zich ook tot Surinamers in de lage landen. “Wat ik wil geven aan Surinamers in Nederland en in Suriname,” zegt Giorgio in de documentaire, “is kleding voor mannen waar zij zich cultureel mee kunnen identificeren.” Dat is voor hem ook van persoonlijk belang, vertelt hij. Een van de centrale vragen die hij zich als ontwerper van Xhosa stelt is: “Hoe navigeer ik als zwarte man in de westerse samenleving? En hoe kan ik mijn eigen cultuur daarin behouden of bevorderen?”

Tussen couture en ready-to-wear

‘Kabra’ is als collectie behoorlijk anders dan eerdere collecties van Xhosa. Giorgio en Onitcha startten het merk in 2008 en richtten zich aanvankelijk vooral op meer klassieke couture en made-to-measure voor heren. “Couture en made-to-measure zijn alleen niet echt iets wat je in Nederland makkelijk in stand kunt houden,” legt Giorgio uit. Hij nam na twee collecties een pauze van Xhosa en werkte een tijd voor commerciële bedrijven. In 2017 maakte Xhosa een comeback, zij het met een iets andere benadering. Giorgio: “We zeiden tegen elkaar: we moeten een balans gaan vinden tussen het handwerk waar we zo van houden en een commerciële inslag.”

Sindsdien werken Giorgio en Onitcha op het snijvlak van couture en ready-to-wear. Ze starten gewoonlijk eerst met een thema, vertelt Giorgio, en maken op basis daarvan een aantal unieke, ‘handwerk-intensieve’ stukken. Daarna komen de meer commerciële items. “Die zijn eigenlijk een versimpeling van de complexere stukken,” legt Giorgio uit. Over het algemeen werkt hij ingetogen, in gedekte tinten en met geraffineerde details. Daartegenover is Kabra een ‘explosie van Suriname’, lacht Giorgio. “Zo veel prints. Zo veel kleuren. Zo veel verschillende materialen.”

Giorgio hoopt met zijn werk een jonge doelgroep te bereiken, vertelt hij in de documentaire. “Aan de ene kant vind ik de tradities heel mooi, maar ik vind ook dat die tradities in een nieuwe context geplaatst kunnen worden waardoor het interessant wordt voor jonge mensen (...) Als de cultuur niet meegroeit met de tijd, verdwijnen er dingen.”

De documentaire ‘Kabra’ is te zien op Youtube en IGTV. Geselecteerde items van de collectie zijn vanaf half april te vinden op de website van Xhosa.

Beeld: Xhosa, collectie 'Kabra'