Van Bowie tot Brooklyn: de ontwerpen van Kansai Yamamoto (1944-2020) gingen de hele wereld over

Het is een wereldberoemde foto van David Bowie: hij staat wijdbeens tegen een knalrode achtergrond, gehuld in een glanzend zwart broekpak met wijde, afgeronde pijpen en grafische witte lijnen. Het pak heeft wel iets van een uitvergrote, omgesmolten langspeelplaat. Kansai Yamamoto, de ontwerper van het iconische pak, overleed vorige week op 76-jarige leeftijd, zo werd vanochtend bekend. Hij was niet alleen een favoriete ontwerper van Bowie, maar gold ook als een pionier onder Japanse ontwerpers. Toch zijn Yamamoto’s stukken bekender dan de man zelf. Wie was hij?

Een debuut in Londen

Yamamoto werd in 1944 geboren in Yokohama, in de buurt van Tokio. Hij studeerde aanvankelijk voor ingenieur, maar schreef zich daarna in bij de modeafdeling van het Bunka College in de Japanse hoofdstad. In 1971 startte hij zijn eigen vrouwenkledingmerk, dat hij datzelfde jaar nog tijdens een modeshow in Londen presenteerde. Volgens meerdere bronnen was Yamamoto destijds de eerste Japanse ontwerper die in Londen showde. Vier jaar later was Parijs aan de beurt.

De collecties van Yamamoto stonden vanaf het begin lijnrecht tegenover de verstilde wabi-sabi-esthetiek en het grafische minimalisme waar Japan in Europa bekend om stond. Yamamoto’s werk was kleurrijk, theatraal en poppy, met verwijzingen naar science fiction en de karakteristieke maskers van het Japanse kabuki-theater, maar ook naar de kleuren en motieven van voor Yamamoto exotische landen als Papoea Nieuw Guinea, dat de ontwerper bezocht in de jaren voordat hij met zijn merk begon.

Kansai Yamamoto: “Ik benaderde Bowie’s kleding alsof ik voor een vrouw ontwierp”

David Bowie was zelf niet aanwezig bij Yamamoto’s eerste show in Londen, maar het woord bereikte hem schijnbaar vlug. Tussen 1971 en 1973, het jaar dat Bowie en Yamamoto elkaar ontmoetten, had Bowie al meerdere outfits uit de eerste collectie van Yamamoto bemachtigd. In 1973 werd Yamamoto bij Bowie in New York uitgenodigd. De Britse zanger was het jaar daarvoor zijn Ziggy Stardust-tour gestart. De bedoeling was dat Yamamoto een aantal kostuums zou gaan ontwerpen voor Bowies alter ego’s Ziggy Stardust en Alladin Sane.

In een interview met New York Times-criticus Vanessa Friedman in 2018 vertelde Yamamoto over de eerste keer dat hij Bowie zag, in de Radio City Music Hall: de zanger kwam juist van het plafond naar beneden gezakt op een grote discobal. Yamamoto voelde een directe emotionele connectie, zo zei hij destijds. De twee deelden een liefde voor radicale looks - ook Yamamoto zelf was een opvallende verschijning - en een vrije benadering van kleding en seksuele identiteit. Yamamoto: “Ik benaderde Bowie’s kleding alsof ik voor een vrouw ontwierp.”

Zijn favoriete creatie voor Bowie was het zwartglanzende langspeelplaat-pak, met de naam ‘Tokyo Pop’. Een ander legendarisch ontwerp is de asymmetrische, gebreide bodysuit uit 1973, met strepen, stippen en zigzaglijnen in felle kleuren. Beide stukken speelden een prominente rol in de tentoonstelling ‘David Bowie Is’, die in 2013 werd geopend in het Victoria and Albert Museum in Londen. In de vijf jaar daarna reisde de tentoonstelling langs twaalf musea wereldwijd en zagen ruim twee miljoen bezoekers Yamamoto’s ontwerpen voor Bowie. De tentoonstelling sloot in 2018 definitief in Brooklyn.

Yamamoto bleef tot 1992 ontwerpen voor zijn eigen merk. In die tijd verkregen ook andere Japanse ontwerpers, zoals Yohji Yamamoto, Rei Kawakubo en Issey Miyake wereldfaam. Hun esthetiek, overwegend conceptueel en randje grungy, laat zich niet altijd makkelijk met die van Kansai Yamamoto vergelijken - maar hij bereidde voor hen wel de weg naar het Europese toneel.

In 1992 nam Kansai Yamamoto afscheid van de mode. Gedurende twintig jaar produceerde hij grootschalige ‘Super Shows’, combinaties van mode, theater, muziek, dans en acrobatiek. Ook startte hij de eerste modeschool in Hanoi. In 2013, in hetzelfde jaar dat ‘David Bowie Is’ opende, kondigde de ontwerper zijn eigen terugkeer naar de modewereld aan. Tussen 2013 en 2018 presenteerde hij nog een aantal eigen collecties en werkte hij samen met Louis Vuitton aan een collectie accessoires met Kabuki-thema. In maart 2020 werd bekend dat de ontwerper leed aan leukemie.

Kansai Yamamoto, een kleurrijke ontwerper

“Mijn shows worden gekenmerkt door kleur”, zo beschreef Yamamoto zijn werk in 2013 tijdens een interview met Dazed. Kleur kenmerkte ook de ontwerper zelf. Hij staat steevast lachend op foto’s, vaak gekleed in een flamboyant pak. Zijn dochter Mirai schreef afgelopen weekend op social media: “Mijn vader leerde me om te volharden na een mislukking en om steeds een positieve, vooruitkijkende manier van denken te bewaren. Hij beschouwde uitdagingen als mogelijkheden om jezelf te ontwikkelen en geloofde altijd dat er betere dagen zouden volgen.”

Homepagebeeld: Creaties van Kansai Yamamoto tijdens het evenement ‘Super Energy!’, geproduceerd door de ontwerper, op 12 juni 2015. Foto: AFP / Kazuhiro Nogi