Inclusieve binnenstad: Het 'stilte uur' in Duitse stad Wiesbaden daagt traditionele winkelervaring uit

Elke donderdag tussen drie en vijf uur 's middags worden de lichten gedimd en geluiden verminderd. In totaal twintig handelsondernemingen in de binnenstad nemen deel aan het initiatief. Winkelen moet zo drempelvrijer worden en de openbare ruimte toegankelijker. Het ‘stilte uur’ is met name gericht op mensen met autisme, angststoornissen, sensorische overgevoeligheid of andere neurodiversiteit. Maar niet alleen zij lijken er baat bij te hebben.

Hoe vermindert een winkelcentrum prikkels?

Winkelcentrum LuisenForum, dat ook filialen van modemerken zoals Lascana en Betty Barclay tot zijn huurders rekent, doet vanaf het begin mee aan het initiatief. “Voor mij was direct duidelijk dat wij als LuisenForum zouden deelnemen, want een prikkelarme omgeving maakt niet alleen het dagelijks leven en de toegang tot de binnenstad gemakkelijker voor mensen met sensorische behoeften die buiten de norm vallen, maar zorgt ook voor een aangenamere sfeer tijdens het winkelen voor iedereen”, zegt centrummanager Janine Marz van Savills Property Management.

Tijdens het ‘stilte uur’ wordt de verlichting in de winkelstraten in LuisenForum uitgeschakeld en is er geen muziek, deelt Marz per e-mail mee. Er zijn ook extra zitplaatsen gecreëerd, onder andere op de eerste verdieping als onderdeel van de Work&Relax Lounge van het LuisenForum. Op de derde verdieping, vóór de kantoren van het centrummanagement, is nog een rustruimte ingericht waar mensen even tot rust kunnen komen. Er komen binnenkort ook winkelmaatjes die moeten helpen om meer ontspannen te winkelen.

Prikkeloverbelasting neemt toe

Voor sommige mensen kan een bezoek aan een binnenstad erg vermoeiend zijn, omdat ze geluiden en bewegingen intenser waarnemen dan anderen. Een shoppingtrip is voor hen te midden van een overvloed aan prikkels geen plezier, maar leidt al snel tot overbelasting, kost energie en veroorzaakt stress. Hun behoeften worden in een samenleving vaak niet in acht genomen, omdat veel is ontworpen voor zogenaamde “neurotypische” mensen. Dat komt ook door een gebrek aan bewustzijn en kennis.

Het project ‘stilte uur’ van de deelstaathoofdstad Wiesbaden, in samenwerking met het initiatief "gemeinsam zusammen e.V." en de deelstaat Hessen, moet aan deze behoeften tegemoetkomen. Naast het verminderen van prikkels, helpen rustruimtes – zoals in LuisenForum – mensen die dringend een pauze nodig hebben in de winkelende menigte.

Alle winkels in LuisenForum hebben hun medewerkers geinformeerd en veel winkels nemen nog extra maatregelen, vertelt Marz. Elektronica-aanbieder Saturn biedt een eigen rustruimte op de tweede verdieping aan en schakelt veertig procent van de schermen uit.

Rust in plaats van prikkeloverbelasting in de handel

Mensen zouden steeds geïrriteerder reageren op het lawaai of de lichten waarmee de detailhandel de aandacht wil trekken, zegt Andrea Vienna, directeur van Berg-Loft in Wiesbaden. “Daar hebben de niet veel mensen nog plezier in.”

Ze heeft zich aangesloten bij het initiatief ‘stilte uur’ omdat ze het waardeert dat de stad bewustzijn wil creëren voor het thema prikkelgevoelige mensen. Voor haar is een rustige winkelsfeer echter niets “bijzonders”. Dat was al eerder onderdeel van het concept van de flagshipstore van het outdoorkledingmerk Maloja. Het merk is zeer waarde- en mensgericht, benadrukt Vienna.

“Wij hechten veel waarde aan de persoon die bij ons komt”, zegt ze tijdens een telefonisch gesprek. “Als je daar waarde aan hecht, dan overdonder je die persoon niet met allerlei geluiden en lichten om te charmeren, maar probeer je dat met je waren, je merk en je persoonlijkheid en bezorg je de mensen een fijne tijd.”

Naast de kleding van Maloja worden er ook rugzakken en geurkaarsen aangeboden. De winkel straalt met de vele houten elementen verbondenheid met de natuur uit. “Ik weet toch dat de mensheid sowieso al volledig gestrest is en dan moeten ze in mijn winkel gewoon rust ervaren”, voegt Vienna toe.

Positieve reacties

Hoewel er in de winkel zelf, vanwege de toch al gedimde verlichting, niet veel hoeft te worden veranderd, is ook Vienna blij dat ze door het initiatief meer heeft geleerd. Ze was zich er eerder niet van bewust dat er veel gevoelige mensen zijn, dat prikkeloverbelasting onder andere migraine kan veroorzaken en dat mensen daarom winkels mijden of niet aangesproken willen worden.

Tijdens het ‘stilte uur’ wordt de zachte achtergrondmuziek in Berg-Loft uitgeschakeld. De deur blijft open, zodat deze niet piept of met een luide knal dichtslaat. Vienna, die normaal gesproken direct op haar klanten afstapt en een drankje aanbiedt, wacht af tot deze na binnenkomst zelf een gesprek beginnen of een teken geven.

Het ‘stilte uur’ heeft tot nu toe nog niet vaak genoeg plaatsgevonden om meer over de reacties van de klanten te kunnen zeggen, zegt Vienna. Dat schrijft ook Emil Gavrov, directeur van de conceptstore Sister Roots, per e-mail. Voor zijn winkel was de omschakeling ook ongecompliceerd: “Onze kleine conceptstore is over het algemeen ingericht met een woonkamer-sfeer, zodat we toch al veel elementen zoals rust, ruimte voor privacy en flexibiliteit nastreven.”

Naast de klanten profiteren ook de medewerkers in de deelnemende winkels van het initiatief en de aangenamere winkelsfeer, zegt LuisenForum-manager Marz. De reacties zijn zeer positief en het valt op dat er in deze twee uur een andere, meer ontspannen sfeer in het centrum heerst.

“Het hele initiatief is gebaseerd op veel kleine maatregelen en groeit”, zegt de centrummanager. “Ik ben er vast van overtuigd dat zich nog meer winkels in Wiesbaden zullen aansluiten, want prikkelarm winkelen is goed voor iedereen.”