Franchise in de mode
bezig met laden...
Wat is franchise nu precies? Hoe ziet de samenwerking eruit tussen een franchisegever en -nemer? Wat zijn de voordelen en nadelen van franchise? Dat en meer in dit korte achtergrondstuk.
Inhoud
- Wat is franchise? En zo hoe populair is franchise in Nederland en in de modebranche.
- Waarom is het voor modebedrijven interessant om franchisegever te worden?
- Waarom is het aantrekkelijk franchisenemer te worden (dit zijn de voordelen van franchise!)
- Wat zijn de nadelen van franchisenemer zijn? (+ dit kost het om franchisenemer te worden)
- Wat wordt er allemaal contractueel vastgelegd bij een franchiseovereenkomst? En hoe komt zo’n franchiseovereenkomst tot stand?
1. Wat houdt franchise in?
Wat is franchisen nu eigenlijk?
Franchisen is een Engels begrip voor ‘ondernemen volgens een formule’. “Franchise wordt ook wel het ‘vermenigvuldigen van succes’ genoemd,” vertelt advocaat Margot Span van Spargo Legal aan FashionUnited. Een (mode)bedrijf heeft een succesvol bedrijf en merk opgebouwd en stelt andere zelfstandige ondernemers in staat om volgens dezelfde formule een eigen zelfstandig bedrijf op te bouwen. In ruil daarvoor betalen deze ondernemers een vergoeding aan het modebedrijf.
Bekende namen uit de modewereld die franchisen zijn: Hema, Shoeby, Livera, Lincherie en The Athlete’s Foot.
In 2020 berichtte De Nationale Franchisegids dat de franchisesector in Nederland voor het tiende achtereenvolgende jaar in omvang was gegroeid. In 2019 waren er 784 franchiseformules, ruim 31.000 vestigingen en circa 355.100 personen werkzaam. De vestigingen realiseerden gezamenlijk een omzet van 32,6 miljard euro in 2019, een groei van ruim 3 procent ten opzichte van een jaar eerder. Als we kijken naar de cijfers van 2020 wordt het meest gefranchised in de branche dienstverlening (goed voor bijna de helft van de franchiseformules in Nederland), gevolgd door non-food (meer dan een kwart), food (bijna 15 procent) en horeca (ruim 10 procent). Hema behoort tot de grootste franchiseformules in de sector non-food in Nederland, en is daarmee de bekendste mode franchisegever.
Volgens De Nationale Franchisegids beslaat de modebranche 2,4 procent van het totale franchiseaanbod in Nederland. In 2019 realiseerden de franchiseformules in de modebranche gezamenlijk 353 miljoen euro aan omzet.
Dstrezzed
Modebedrijf Dstrezzed (zie kader 2) franchiset ook. Het Nederlandse mannenmodemerk “is van origine een wholesalemerk”, vertel omnichannel directeur Teun Aarden aan FashionUnited, “maar investeert sinds vier jaar vooral in retail (en e-commerce)”. Aarden: “Wij hebben het roer omgegooid voor een meer levensvatbare toekomst. We presenteren Dstrezzed als lifestylemerk. Bij het neerzetten van een merk is zichtbaarheid essentieel,” stelt hij. “Fysieke retailwinkels vergroten de zichtbaarheid van het merk in het dagelijkse winkelbeeld.” En brandstores bieden nog meer voordelen. “Tegenwoordig is marketing niet langer product focused zoals vroeger, maar draait het om merkbeleving, het creëren van fans,” stelt Aarden. “Mannen kunnen bij ons slagen voor een totale outfit van schoenen tot winterjas. In onze brandstores kunnen we dat hele plaatje goed presenteren, inclusief het gevoel dat we willen uitstralen en de sfeer,” legt hij uit. In coronatijd heeft het merk vier winkels geopend, vertelt de omnichannel directeur. En er zijn twee franchisewinkels bijgekomen. Nu liggen er verdere retail expansieplannen. “Er lopen momenteel meerdere franchise gesprekken,” aldus Aarden.
Mannenmodemerk Dstrezzed is opgericht in 2010 door Eric Aarden. Het label biedt een totaalcollectie. Prijzen van de 'kwalitatieve en comfortabele' collectie variëren van 39 tot 79 euro voor een T-shirt tot 349 euro voor een parka. Een chino kost 99,95 euro en een spijkerbroek tussen de 119,95 en 149,95 euro.
Het bedrijf is actief met wholesale, retail en e-commerce. Dstrezzed wordt momenteel bij circa 900 verkooppunten in 12 landen verkocht. Het kledingmerk heeft tien brandstores, acht ‘owned & operating’ op A-locaties in Nederland, zoals de Ketelstraat te Arnhem, Lange Elisabethstraat te Utrecht & in Mall of the Netherlands te Leidschendam. Ook zijn er twee franchise filialen, één in Breda en één in Lille, Frankrijk.
Het hoofdkantoor van Dstrezzed is gevestigd in Badhoevedorp met ‘styling, sales, marketing, productie, retail, e-commerce en de directie’. Het logistieke centrum van het bedrijf is gevestigd in Roosendaal.
2. Waarom is het voor (mode)bedrijven interessant franchisegever te worden?
Modebedrijven gebruiken franchise dus vaak voor verdere (retail)expansie (zie paragraaf 1, kopje Dstrezzed). Het grootste voordeel: de investering is laag. De ondernemer is eigenaar van de modezaak, wat voor het modebedrijf minder financieel risico betekent. Bovendien wordt het meeste werk dat komt kijken bij het runnen van een winkel wordt gedaan door de franchisenemer.
Voor franchisegevers zijn er ook nadelen. Zij hebben minder controle over de winkels van de franchiseformule en minder grip op de resultaten. Ook is het imago van het bedrijf deels afhankelijk van de prestaties van de ondernemer, zo zet De Nationale Franchisegids uiteen.
3. Waarom is het aantrekkelijk franchisenemer te worden (dit zijn de voordelen van franchise!)
De franchisenemer is en blijft zelfstandig ondernemer, maar krijgt [intensieve] begeleiding van de franchisegever.
De franchisegever helpt de ondernemer met allerlei zaken, zoals een financieringsaanvraag (bij de bank) bijvoorbeeld en het vinden van een geschikt pand op een goede locatie. Als er een pand is gevonden, en een huurcontract is gesloten, moet de winkel worden verbouwd en ingericht volgens de herkenbare winkelformule van het modebedrijf. Soms nemen franchisegevers dat ook (bijna) geheel voor hun rekening.
Franchisenemers krijgen een exclusief werkgebied toegewezen. Vaak een postcodegebied rondom de vestiging. Dankzij dit exclusieve werkgebied én door te profiteren van het succes en de naamsbekendheid van het modebedrijf, is een franchisenemer eigenlijk verzekerd van klanten én dus ook verkopen. Dat maakt een winkel starten makkelijker.
De zelfstandig ondernemer krijgt tevens operationele ondersteuning. Zo wordt hij geholpen met de inkoop van zijn collectie. “Bij Dstrezzed is de inkoop deels centraal gestuurd,” vertelt Aarden. Dstrezzed regelt inkoopafspraken in de showroom van het bedrijf voor zijn franchisenemers. “Franchisers zijn verplicht onze key looks af te nemen. Het gaat dan om tien sets per seizoen, waar wij in geloven en die ook in advertenties zijn terug te zien,” licht de omnichannel directeur toe. "Maar er is ook ruimte voor inspraak en meedenken door de franchisenemer. Die kan aangeven wat wel en niet werkt in zijn gebied. Want naast sturen op cijfers is het ondernemersgevoel ook belangrijk.”
Met cijfers bedoelt Aarden de verkoopdata. Gedurende het seizoen worden de verkopen (en voorraadgegevens) nauwkeurig gemonitord. “Ook tussen de franchise filialen onderling en eigen winkels wordt voortdurend gebenchmarkt (dat wil zeggen dat de bedrijfsprocessen en -resultaten worden vergeleken, red.),” vertelt hij. En de ondernemers kunnen bijsturen. “Franchisenemers kunnen in het seizoen de goederen die niet verkopen, terugsturen en omruilen voor bestsellers.”
Naast inkoop- en verkoop ondersteuning worden franchisers doorgaans geholpen met:
- Visual Merchandise: de aansprekende presentatie van artikelen en het modemerk in een winkel voor een optimale beleving, met als doel meer omzet te genereren- Administratie
- Marketing: alles wat een bedrijf doet om de verkoop van haar producten of diensten te verhogen
Verder biedt een franchise samenwerking financiële voordelen voor de franchisenemer. Bij Dstrezzed zijn dat onder meer ‘een betere marge, betere betalingscondities, een omruiling percentage (een deel van de ingekochte producten kan, als die niet zijn verkocht, aan het eind van het seizoen worden teruggegeven, red.)”, somt de omnichannel directeur van Dstrezzed op.
Vaak bieden franchisegevers ook diverse trainingen aan voor ‘hun’ ondernemers, en is er regelmatig overleg.
Ten slotte; ook kan een ondernemer profiteren van de kennis en ervaring van het modebedrijf. “Wij zijn gestart met retail en hebben daarbij fouten gemaakt. Een franchisenemer hoeft die fouten niet meer te maken,” aldus Aarden.
De tekst gaat verder onder de foto
4. Wat zijn de nadelen van franchisenemer zijn? (+ dit kost het om franchisenemer te worden)
Franchisenemer worden klinkt heel interessant (zie de voordelen in alinea 3), en dat kan het ook zijn, maar er zijn natuurlijk tevens een paar ‘nadelen’.1) Beperkte vrijheid
De franchisenemer is verplicht zich aan de richtlijnen en procedures van zijn franchisegever te houden. Hij mag vaak niet van het centraal gestuurde concept afwijken. Wel is er onderscheid tussen verschillende vormen van franchise. Veel voorkomende franchise vormen zijn harde franchise en zachte franchise. Bij harde franchise ligt veel vast zoals bijvoorbeeld de huisstijl, voorraad, inkoop en reclame. Bij soft franchise is er meer vrijheid voor de ondernemer om eigen keuzes te maken.
En, in tegenstelling tot de franchisenemer kan de franchisegever wél tussentijdse veranderingen in het concept doorvoeren gedurende de overeenkomst. Dergelijke wijzigingen van de formule zijn meestal bedoeld om de zaken en de franchise te verbeteren, maar kunnen ook (forse) extra kosten of zelfs omzetderving met zich meebrengen voor de bestaande franchisenemers (zie kader).
"Formulewijzigingen zijn een bron van conflicten," vertelde advocaat Alex Dolphijn van Ludwig & Van Dam Advocaten in een interview met Franchiseplus in februari 2020, voordat de Nieuwe Wet Franchise van kracht ging in januari 2021. “Een formulewijziging is bijvoorbeeld een aanpassing in het conditiestelstel,” legde hij uit. “Kosten die omhoog gaan, het rayon (het gebied, red.) dat verandert of nieuwe marges en een nieuwe fee. Of denk aan een nieuwe marketingstrategie en branding, waarbij een andere doelgroep wordt aangesproken. Dolphijn noemt in het stuk supermarkt Albert Heijn als voorbeeld. “Die gingen van een focus op kwaliteit naar een focus op prijs.” Het kan ook rigoureuze assortimentswijzigingen betreffen, legde hij uit. "Zoals een supermarkt die alleen verse producten verkoopt en ineens ook veel conserven gaat aanbieden.”
De Nieuwe Wet Franchise
Op 1 januari 2021 is de Nieuwe Wet Franchise in werking getreden. Deze wet heeft de positie van franchisenemers ten opzichte van franchisegevers verstrekt door nieuwe verplichtingen. Vooral door een aantal informatieplichten van de franchisegever.
De franchisegever is door de wet verplicht tijdig informatie te verstrekken over beslissingen die gevolgen kunnen hebben voor de franchisenemer, zoals bijvoorbeeld formulewijzigingen. En de franchisenemers hebben niet alleen recht op informatie, zij hebben ook [meer] te zeggen over tussentijdse wijzigingen van afspraken: zij worden meer betrokken in bepaalde besluitvormingsprocessen.
“Ook heeft de rechter recent beslist dat een franchisegever geen formulewijziging van de franchisenemer kan verlangen indien de omvang van de daarmee gepaarde investeringen in de overeenkomst geheel in het midden gelaten zijn door de franchisegever, vult advocaat Margot Span van Spargo Legal aan. Ze legt uit dat het gaat over een recente uitspraak waarbij Blokker haar formule had gewijzigd en van de franchisenemer aanpassing van haar winkel verlangde. “De rechter heeft beslist dat dit niet van de franchisenemer kan worden verlangd zonder dat deze vooraf (bij het sluiten van de overeenkomst) een begroting heeft gezien.”
2) Kosten
De kosten van franchiseformules verschillen sterk, meldt het KVK. Het is vaak mede afhankelijk van de oppervlakte van het pand, de locatie, en de franchisevorm (hard of zacht). Maar doorgaans zijn er grote geldbedragen mee gemoeid. Bij Dstrezzed bijvoorbeeld bedraagt de totale investering om franchisenemer te worden 150.000 euro, en is het benodigd eigen vermogen 50.000 euro (volgens De Nationale Franchisegids is het benodigd eigen vermogen om franchisenemer in de mode te worden gemiddeld 40.000 euro).
Het meeste geld dat een franchisenemer investeert, stopt hij in zijn eigen bedrijf, benadrukt De Nationale Franchise Gids. Het geld gaat naar het inrichten van de winkel en het aanleggen van een voorraad.
Ook gaat een deel naar de franchisegever. Zo betaalt een franchisenemer entreegeld: bij Dstrezzed is dit 10.000 euro. Daarnaast is er de franchisevergoeding, en vaak ook een marketing vergoeding, die de franchisenemer doorlopend afdraagt aan zijn franchisegever (lees: de franchisenemer blijft dus altijd geld betalen aan zijn franchisegever). Vaak is dit een vast percentage van zijn omzet. “Bij Dstrezzed is de franchisevergoeding 1% van de omzet exclusief btw en daarnaast liggen de marketing- én automatiseringskosten (denk oa. aan het kassasysteem) op 3% van de omzet exclusief btw,” vertelt Aarden.
5. Wat wordt allemaal contractueel vastgelegd bij een franchiseovereenkomst?
En hoe komt zo’n franchiseovereenkomst tot stand?
De samenwerking tussen een franchisenemer en franchisegever wordt altijd vastgelegd in een contract. Op papier staan de samenwerkingsvorm en bijbehorende afspraken, het pand, het werkgebied/het rayon, de verzekeringen, de vergoedingen en de betalingsvoorwaarden.
In de contractuele franchise overeenkomst staat ook de duur van de overeenkomst, de gronden voor verlenging en beëindiging van de samenwerking.
Doorgaans wordt een franchiseovereenkomst aangegaan voor vijf jaar. Bij Dstrezzed hangt het af het huurcontract, vertelt Aarden. “Het franchisecontract heeft bij ons altijd dezelfde duur als het gesloten huurcontract. Vaak is dat vijf jaar, maar er wordt ook wel eens getekend voor tien jaar.”
Aarden vervolgt: “Aan het tekenen van de franchiseovereenkomst gaat een heel traject vooraf. Een franchiser komt bij ons binnen, dan volgen er natuurlijk gesprekken. We kijken of we bij elkaar passen,” legt hij uit. “We zoeken franchisers die affiniteit hebben met de modemarkt en een ondernemende geest. En daarna kijken we natuurlijk naar het financiële aspect.” (Zie paragraaf 4 kopje 2. ‘Kosten’ voor de benodigde investering en eigen vermogen, red.)
Ook potentiële franchisenemers nemen een weloverwogen beslissing om zich wel of niet bij de franchiseformule aan te sluiten. Daarvoor ontvangen zij alle relevante informatie van de formule van het bedrijf voordat het contract wordt aangegaan zo bepaalt de Nieuwe Wet Franchise sinds 2021. Daar valt ook informatie over de financiële positie van een franchisegever onder.
Bronnen:
- Telefonisch interview Teun Aarden, omnichannel director mannenmodemerk Dstrezzed, 9 januari 2023.
- Schriftelijke input van Margot Span van advocatenkantoor Spargo Legal, december 2022.
- Franchiseplus.nl franchiseformule Dstrezzed, geraadpleegd in januari 2023 Franchiseplus.nl artikel ‘Franchiseondernemersportret: Jurgen Vestergaard bij Dstrezzed’, van de redactie, april 2022.
- De Nationale Franchise Gids
- Franchise in Cijfers 2020, FK De Nationale Franchise Krant, september 2020
- KVK artikel ‘Franchisenemer worden houd hier rekening mee’, van Gerdine Annaars, bijgewerkt in maart 2021, geraadpleegd in november 2022.
- KVK ondernemersplein, bedrijfsinformatie ‘Franchisecontract opstellen’, van Gerdine Annaars, geraadpleegd in december 2022.
- Franchiseplus.nl kennisbank ‘De nieuwe wet Franchise’
- Franchiseplus, artikel ‘Een conflict is te voorkomen, communiceer gewoon goed’ van Martijn Louws, februari 2020
- Publicaties uit het FashionUnited archief van oa. gastauteur Köster Advocaten en journalist Caitlyn Terra.