Hoogleraar textiellogistiek Markus Muschkiet: “Zonder ons lukt het niet”

Logistiek speelt zich vaak af op de achtergrond, maar is als beslissende succesfactor voor modebedrijven niet te verwaarlozen. De huidige pandemie en onverwachte gebeurtenissen zoals de blokkade in het Suezkanaal een paar weken geleden, stellen een ongestoorde goederenstroom echter sterk op de proef.

Professor Markus Muschkiet, hoofd van het Centrum Textiellogistiek van de Hogeschool Niederrhein en het Fraunhofer-Instituut voor Materiaalstroom en Logistiek, sprak in een interview over de betekenis van de kledinglogistiek, de effecten van de coronacrisis en de toekomst van de modelogistiek.

Waarom is logistiek een thema dat modebedrijven in de toekomst niet over het hoofd mogen zien?

Prof. Markus Muschkiet: "In de mode-industrie speelt snelheid en service voor klanten een steeds grotere rol. Behalve bij de doelgroep die op een bepaald merk is gefixeerd, zijn de producten in bepaalde mate uitwisselbaar. In dit geval telt dan aan de ene kant natuurlijk de mate dat iets in de mode is en aan de andere kant de beschikbaarheid. Als ik twee online winkels heb, die hetzelfde product aanbieden tegen dezelfde prijs, geeft vaak een combinatie van verschillende services de doorslag, die sterk afhankelijk zijn van de logistiek."

En daarbij maakt logistiek uiteindelijk het verschil?

"Een belangrijk verschil, ja. Als in een fysieke winkel een kledingstuk niet beschikbaar is, maar ik de klant de mogelijkheid bied om dit gratis thuis te leveren, bestaat de kans dat deze klant blijft. Al is het niet zo duidelijk zichtbaar: Logistiek is voor de modebranche op de achtergrond een zeer belangrijke enabler, omdat winkels niet zonder logistiek kunnen en omdat ze zich door deze services uiteindelijk kunnen onderscheiden van de concurrenten."

De pandemie zorgt voor problemen in de hele modebranche en geeft nieuwe uitdagingen. Welke effecten heeft corona op de kledinglogistiek?

"Er zijn verschillende processen en goederenstromen, die er in deze omvang nog niet eerder waren. Natuurlijk waren retouren en een omgekeerde materiaalstroom al bekend uit de postorderverkoop, maar afgezien van een paar restanten is dat in de detailhandel nooit eerder voorgekomen. Nu liggen daar grote hoeveelheden niet-verkochte goederen en never-out-of-stock artikelen , die echter geen seizoen hebben."

"Het witte T-shirt of de donkerblauwe trui kan echter vanaf een bepaalde prijscategorie gerust worden opgeslagen, maar ook het opslaan is niet gratis. Integendeel: Ik heb opslagplaatsen nodig die droog en schoon zijn, waar ik de goederen tot het volgende seizoen goed kan bewaren – dat kost allemaal heel veel geld. Het is nu niet zo dat het als logistiek bedrijf niet lukt om goederen op te slaan en tijdens een bepaald seizoen weer uit de opslag te halen. De kosten en processen bij de bedrijven en merken die daarmee gepaard gaan, zijn het probleem, omdat ze dat nog nooit zoiets hebben meegemaakt en in een situatie zijn gekomen waarin ze toch al enorme inkomstendalingen hebben. We hebben door corona nieuwe logistieke processen in de branche en we hebben de kosten die daarmee gepaard gaan in een tijd waarin alles beschikbaar is, behalve geld."

Welk effect heeft de pandemie op de transportprijzen?

"Naast de kosten voor de opslagprocessen zijn in veel sectoren de kosten voor een containertransport naar Europa verveelvoudigd. In de luchtvracht zijn de prijzen ook duidelijk hoger geworden. De transportkosten die in het verleden vaak een van de kleinste en daarmee minst belangrijke kostenfactoren waren, teruggerekend op het individuele stuk, zijn enorm toegenomen."

Wat doen de modebedrijven na deze grote prijsveranderingen?

"Ook hier is er geen eenduidig antwoord over de complete branche, maar er is een trend te onderscheiden. Er is bovendien een verschil tussen de situatie van afgelopen jaar en nu. Een paar maanden geleden moest rekening worden gehouden met de gedeeltelijk onderbroken leveringsketens, wat vooral bij seizoensartikelen geleid heeft tot verschuivingen. Actuele gebeurtenissen zoals het ongeval in het Suezkanaal enkele weken geleden, hebben deze situatie kort nogmaals teweeggebracht. Om in staat te zijn om te leveren en daarmee om te verkopen, worden daarom ook nu nog tandenknarsend hogere kosten geaccepteerd. Niemand wil in een dergelijke situatie een klant ergeren. Bij twijfel wordt dan gevlogen."

De verhoogde kosten waren niet de enige gevolgen van de coronacrisis. Het afgelopen jaar ontstonden ook steeds weer grote vertragingen in de levering. Is de situatie intussen verbeterd?

"De internationale leveringsketens zijn over het geheel genomen verbazingwekkend resistent. Natuurlijk waren er vertragingen, maar intussen is dit in veel sectoren verbeterd. Het aantal gevaccineerden neemt toe, de bedrijven hebben hygiënemaatregelen genomen om de productie door te laten lopen. De grote vertragingen zijn voorbij, maar als ergens weer een lokale hotspot optreedt – in de productie, logistiek of een haven – kunnen zich natuurlijk opnieuw vertragingen voordoen. Daar zullen wij ook nog een hele tijd mee te maken hebben, maar het is niet te vergelijken met de situatie van het afgelopen jaar."

Hoe kan het dat het coronavirus de modebranche zo hard getroffen?

"Dat komt door de snelle doorlooptijd van onze branche. Van 14 collecties in het jaar tot ‘ik heb helemaal geen collectie meer en breng elke dag nieuwe goederen op de markt’: alles is mogelijk. Als ik het jaar door 14 deel, wat eerlijk gezegd eerder het ritme van minder snelle bedrijven is, en ik dan anderhalf of twee weken vertraging heb, wordt daardoor min of meer een complete collectie getroffen, die moet worden afgeschreven."

De e-commerce heeft door de lockdown een sterke groei doorgemaakt. Daardoor werd de klant juist in het afgelopen jaar ook steeds weer met vertragingen geconfronteerd. Waarom is dat zo?

"De systemen van de pakketbezorgers liepen in veel sectoren al vorig jaar tegen het maximum aan. De pakketbezorgers breiden hun pakketcentra al jaren continu uit en moesten nu in korte tijd nog een enorme groei verwerken. De kerstperiode, die voor veel bedrijven de jaarlijkse absolute uitzonderingstoestand is, heeft zich door corona over meerdere maanden uitgestrekt als blijvende situatie. Dat er dan af en toe wat blijft liggen en niet elk pakket op de normale snelheid kan worden geleverd, is duidelijk."

"Omdat veel mensen plotseling overstappen naar e-commerce, hadden veel pakketbezorgers moeite om nog meer klanten te kunnen bedienen, omdat bij de bestaande klanten de hoeveelheden vaak al groter werden. Toch werden de capaciteiten snel verhoogd. Als ik een netwerk ongepland of in korte tijd opschaal, is dat niet zo effectief in vergelijking met een op de lange termijn geplande strategie voor uitbreiding van de capaciteit."

Wat kan men leren van de coronacrisis?

"Dat een bedrijf zich wat de productie betreft eventueel een beetje breder op zou moeten stellen, om flexibeler te zijn. Niet alleen single sourcing, maar multiple sourcing. Eventueel ook processen weer terug in de EU halen. Dat zal natuurlijk voor het grootste deel niet Duitsland zijn, maar bijvoorbeeld Roemenië, Bulgarije of Portugal, om meer binnen Europa actief te zijn en ook onafhankelijker te zijn."

Ook de Brexit begin van het jaar had een grote impact op de modebranche. Waarmee heeft de modelogistiek nu te kampen?

"De wachttijden en de vertragingen die nog steeds gedeeltelijk plaatsvinden, zijn moeilijk. De procedures zijn gewoon niet ingeburgerd. De douane-afdelingen, die anders veelal met landen buiten Europa bezig waren, hadden plotseling heel veel werk met Groot-Brittannië. De processen die daar moesten worden opgezet, mogen niet onderschat worden. Al hebben we een vrijhandelsverdrag, Groot-Brittannië is nu toch een derde land. Bedrijven hoeven dan wel geen invoerrechten te betalen, zij hebben natuurlijk wel alle aanmeldings- en documentatieplichten wat dit betreft."

Hoe kunnen deze problemen worden opgelost?

"De situatie zal tot rust komen als overal de volledige vrijhandelsovereenkomst is geïmplementeerd en de processen opgezet en in de bedrijven volledig routine zijn geworden. Niet geïmplementeerde, nieuwe, gecompliceerde processen zijn voor alle deelnemers in de economie duur en inefficiënt. Als de processen eenmaal geïmplementeerd zijn en de kinderziektes eruit zijn, loopt het weer, alleen de kosten voor de processen blijven bestaan. We hebben er echter ook geen groot probleem mee om met Zwitserland of met Noorwegen en de rest van de wereld te handelen. Natuurlijk moet er met een paar punten rekening worden gehouden en moet er daarvoor een douane-afdeling aanwezig zijn."

Hoe ziet de toekomst van de modelogistiek eruit?

"De toekomst ziet er gefragmenteerd uit. De vraag wordt gefragmenteerder omdat klanten vaker kleinere hoeveelheden geleverd krijgen en ook de detailhandel in winkels niet meer zo sterk wordt beleverd. Door de afnemende detailhandel zullen B2C-transporten aan belang winnen en zal er een groter aandeel aan B2C-transporten in vergelijking tot B2B-transporten ontstaan."