Digitale mode: ‘De wereld heeft geen fysieke kleding meer nodig’

De eerste digitale couturejurk van het in Amsterdam gevestigde modelabel The Fabricant werd vorige maand voor 9.500 dollar (omgerekend zo’n 8.395 euro) geveild in New York. Hoewel de jurk ongelooflijk realistisch lijkt, bestaat de fluorescerende creatie eigenlijk niet. Het is een digitaal bestand. Achter het idee van virtuele kleding schuilt een gewaagde visie over mode, die tegelijkertijd dient als voorspelling over hoe we in de toekomst de interactie met elkaar aangaan.

The Fabricant verkocht het couture stuk 11 mei jl, tijdens een blockchain-event in New York. Na de koop werd het zilverkleurige jumpsuit met transparante overlaag op een high resolution-foto van de nieuwe eigenaar geplaatst - en daarmee digitaal op maat gemaakt. Toegegeven: de blockchain-gemeenschap staat open voor futuristische tech-experimenten, maar het idee van virtuele kleding heeft ook implicaties voor de gehele modeindustrie.

“In een omgeving die het onmogelijke mogelijk maakt; die niets anders dan data rondstuurt; en niets anders dan verbeeldingskracht creëert, lijkt het idee van fysieke aanwezigheid helemaal achterhaald,” verklaart de Amsterdamse start-up The Fabricant in een Instagram-post. “In deze nieuwe omgeving zijn er geen fabrieken, productieketens en sample maten. Er zijn geen bestelwagens om op te hoeven wachten, geen kledingstukken om te wassen en geen kasten om rommelig te maken.”

Kleding voor ons digitale bestaan

Gevuld met virtuele items, is The Fabricant’s Instagram-feed als een manifest aan de vooravond van een digitale modewereld. Kerry Murphy, medeoprichter van The Fabricant, ontvouwt zijn visie op een zonnige namiddag in zijn met groene planten gevulde glazen kantoorruimte in hartje Amsterdam. Terwijl het internet nieuwe communicatiemogelijkheden heeft gecreëerd die eerder nog niet bestonden, gelooft Murphy dat dit slechts het begin in van ons digitale bestaan.

“Wat er momenteel gebeurt, is dat we een virtuele laag over ons fysieke bestaan aan het opbouwen zijn. Ik heb het over sociale media,” zegt Murphy. Hij spreekt snel en klinkt als een optimistische, onvermoeibare start-up oprichter. “Het is eigenlijk vrij grof, in die zin dat het (sociale media, red.) slechts een gevestigde laag is waarin we ons leven beginnen te leiden. Dus wat zal de volgende stap zijn?”

Met heftig bedoelt hij dat de huidige formats van tekst, spraak en beeld ons op sociale media koppelen zonder echte interactie. De manier waarop we in de virtuele wereld met elkaar omgaan, zal volgens Murphy veel meer lijken onze fysieke omgang nu. In plaats van het verzenden van berichten, zullen we gaan communiceren met 3D versies van onszelf. Een Instagram-account is dan bijvoorbeeld een avatar. The Fabricant, dat Murphy samen met Amber Jae Slooten oprichtte, heeft al een modecollectie ontworpen voor onze ‘digitale tweelingbroers- of zussen’.

“We kopen tegenwoordig dezelfde producten als dat we de afgelopen vijftig jaar deden. Behalve e-commerce en nieuwe platforms is er op zich geen duidelijk innovatie geweest. Het moet nog worden aangetoond hoe digitalisering de modeindustrie zal beïnvloeden,” verklaart Marjorie Hernandez, CEO bij in Berlijn gevestigde start-up Lukso, telefonisch. Ze is bezig met het ontwikkelen van een blockchain-systeem voor de modeindustrie en werkt daarbij samen met Murphy. The Fabricant is één van de partijen die van plan is haar digitale collectie te verkopen via Lukso’s app, die eind dit jaar wordt gelanceerd. Met behulp van blockchain-technologie wordt ieder digitale couture-item voorzien van een uniek identificatienummer - net zoals de jurk die voor 9.500 dollar (8.395 euro) werd geveild. Dit geeft elk digitaal kledingbestand een eigen identiteit, wat het moeilijk maakt om het te kopiëren. Daardoor wordt de waarde van de afzonderlijke items verhoogd voor kopers.

De Scandinavische multibrandretailer Carlings lanceerde vorig jaar een digitale collectie en benadrukte dat de kledingstukken in de collectie geen ecologische voetafdruk achterlaten. De broeken en jassen uit de eerste collectie kosten maximaal 30 euro en worden na aankoop op een foto van de klant ‘gepast’. Het concept blijkt succesvol, gezien de lancering van een tweede collectie is aangekondigd op de website. Digitale mode kan voldoen aan onze behoefte aan nieuwheid en zelfexpressie, zonder het milieu daarbij te belasten: een virtuele jurk hoeft slechts op een foto van een persoon te worden geplaatst voordat deze op sociale media-kanalen wordt gepost en onderdeel wordt van ons leven.

Met de opkomst van het fast fashion-model volgde de modeindustrie trends sneller, maar werd de branche ook vervuilender dan ooit tevoren. Als kleding uitsluitend digitaal zou zijn, dan zou de industrie geen rekening hoeven te houden met arbeidsomstandigheden en vervuiling binnen productieketens, of met onverkochte kledingstukken en de groeiende kledingafvalberg. Bovendien hebben veel bedrijven last van overproductie, omdat consumenten – met name in welvarende landen – meer kleding bezitten dan dat ze nodig hebben, en omdat ze daar zelden de volledige prijs voor betalen. Maar zullen consumenten kledingstukken kopen die ze niet kunnen dragen?

“Digitale collectibles, digitale kleding en digitale sneakers zullen op korte termijn een enorme markt worden,” zegt Hernandez. Om dit te bewijzen, verwijst ze naar het online spel Fortnite Battle Royale. Spelers kunnen er virtuele kledingstukken, zogenaamde ‘skins’, kopen voor hun personages, en dat dient inmiddels als een statussymbool onder tieners. Kleding houdt men tenslotte niet alleen warm, maar het zegt ook iets over de drager ervan. Waarom zou dit niet uitsluitend in de digitale wereld, waar mensen steeds meer tijd doorbrengen, kunnen gelden? Murphy zegt:

“Is het echt iets waarover de massamarkt zich op dit moment zou verheugen? Ik denk het niet, maar ik kan me goed voorstellen dat dat in de toekomst wel het geval zou kunnen zijn, omdat bijna iedereen zich op sociale media bevindt.” Er zou binnen vijf jaar een markt voor digitale mode kunnen zijn, aldus Murphy, die ongeduldig klinkt. Hij is duidelijk gefrustreerd over het feit dat hij zijn ietwat futuristische – zoals hij zelf toegeeft – visie moet herhalen tegenover personen die er niet in geloven. Zijn vertrouwen komt echter al snel terug, en hij voegt toe: “Op dit moment geloof ik dat we volgend jaar een volledig duurzaam bedrijf kunnen zijn dat uitsluitend digitale mode verkoopt. Maar daarvoor is een duidelijke visie en doorzettingsvermogen nodig.” Tot die tijd moet The Fabricant het qua financiën hebben van 3D-projecten voor modebedrijven. Zo creëerde de onderneming een 3D-versie van de jubileumcollectie van de conceptstore I.T. in Hongkong.

Op de grens tussen realiteit en fictie

De eerste collectie werd afgelopen september gelanceerd, en er staat voor elk jaar een nieuwe op de planning. De gedetailleerde ontwerpen van The Fabricant zijn, net als echte couture, tijdrovend en kostbaar om te maken. Alleen al de visualisatie van de eerste collectie nam ruim een maand tijd in beslag, en de gehele ontwikkeling van de lijn duurde meer dan een jaar. Het creëren van realistisch lijkende 3D-producten is momenteel duurder dan een foto- of videoshoot. Niet voor niets dat de beelden voor films meestal nog steeds in een realistische omgeving worden gefilmd, en dat 3D-effecten daarbij zelden worden gebruikt, zo legt Murphy uit. Hij werkte ooit met 3D-animatie in de filmindustrie voordat hij The Fabricant oprichtte.

De op maat gemaakte items van Murphy’s modelabel balanceren op de grens tussen realiteit en fictie. “We doen iets wat op fysiek gebied onmogelijk zou zijn,” zegt hij, terwijl hij op de computer demonstreert hoe patronen tot digitale ontwerpen worden verwerkt in 3D-programma’s voordat ze worden geanimeerd middels andere software. The Fabricant zal haar klanten geen wolken laten dragen, geen vuur laten spuwen of niet in dinosaurussen laten veranderen, zoals het geval is in computerspellen. Daarentegen lijken de producten ongelooflijk realistisch, hoewel ze in werkelijkheid niet bestaan. Zwaartekracht speelt geen rol vanwege het wegvallen van stoffen. Anders zou het creëren van de producten ook niet mogelijk zijn, legt Murphy uit, terwijl hij zijn vingers langs de naden van een geel tuinpak met oversized bont-mouwen beweegt.

Eenmaal weer op straat schittert het zonlicht, en doen de wolkenloze blauwe lucht en mensen op de grachten ineens surrealistisch aan. De fietsbellen klinken alsof ze van ver weg komen en de echo van Murphy’s laatste woorden resoneert nog steeds in mijn hoofd: “De wereld behoeft geen fysieke kleding meer. Zoveel mooie dingen bestaan al, moet daar nog meer aan worden toegevoegd? Ons antwoord is ‘nee’.”

Dit artikel verscheen eerder op FashionUnited DE. Vertaling en bewerking vanuit het Engels: Tessa Guntlisbergen.

Beeld: The Fabricant