Duurzame mode: utopie of realiteit?

Steeds vaker springen modegiganten als onder andere H&M, Topshop, Zara of Mango in op de duurzame trend. Ze brengen hiervoor capsule collecties uit die naar eigen zeggen op een milieubewustere manier zijn gemaakt, waarbij onder andere gerecyclede materialen, biologisch katoen en bamboe zijn gebruikt. En het lijkt hierdoor alsof duurzaamheid niet meer los te denken is van mode.

Maar toch roepen al deze duurzame initiatieven van grote bedrijven altijd één belangrijke vraag op: betekenen deze collecties dat er echt een verandering gaande is in de modewereld, of gaat het hier toch om een marketingstrategie waarbij de hang naar duurzame consumptie slim wordt ingezet?

Veel te vaak roept de tem duurzaamheid verwarring op, wanneer deze wordt gelinkt aan de mode. Wat duurzaamheid nu echt inhoudt is onduidelijk, waardoor veel consumenten niet weten wat het betekent als een bedrijf claimt ‘’duurzaam’’ te zijn. Volgens Sylvia Calvo, voorzitter van de vereniging voor duurzame mode in Barcelona (Asociación Moda Sostenible Barcelona, MSBCN) is ‘’ieder kledingstuk of accessoire dat is gemaakt met respect voor het milieu en de gezondheid van werkers, waarbij het gebruik van duurzame of hergebruikte materialen en lokale productie centraal staan” duurzaam.

Duurzaamheid heeft dus betrekking op elk onderdeel van het proces waarbij textiel wordt gemaakt. Volgens Àngels Biosca van het platform ‘The Slowear Project’, moet duurzaamheid zorgen voor een systeem waarin bij het maken van kleding “rekening wordt gehouden met de kwetsbaarheid van de aarde, en waarbij mensen waardig kunnen werken.” Van de afkomst van de materialen die worden uitgekozen tot de manier waarop producten worden gedistribueerd, in de markt gezet of de manier waarop erover wordt gecommuniceerd: volgens Biosca speelt het allemaal een rol.

De trend van verantwoordelijke modeconsumptie

Eén ding is zeker: onze huidige consumptiepatronen zijn aan het veranderen. Door deze evolutie durven steeds meer consumenten zich af te vragen wat het verhaal is achter een kledingstuk dat ze kopen. Maar helaas geldt dat het vaak erg moeilijk is om na te gaan waar een product vandaan komt als het is verkocht door een grote multinational: deze bedrijven hebben namelijk talloze fabrieken en leveranciers verspreid over verschillende landen.

Omdat dit het geval is, is het vaak moeilijk te bedenken dat de duurzame initiatieven van deze grote bedrijven op iets anders zijn gebaseerd dan de simpele mogelijkheid om een nieuwe niche te bedienen. “Het lijkt er voor nu vooral op dat deze collecties worden gezien als een handige manier om de verkoopcijfers omhoog te drijven en we zouden het zelfs greenwashing kunnen noemen, maar tegelijkertijd moeten we ook waarderen dat ze een nieuwe consumptietrend voortbrengen,” aldus Orsola de Castro, ontwerpster en mede-oprichter van global movement ‘’Fasion Revolution’’.

”Het is wat laat, maar het is tenminste een begin,” denkt Safia Minney, oprichtster van het duurzame merk People Tree en bedenkster van het boek Slave to Fashion waarin waargebeurde verhalen staan over de miljoenen mensen die wereldwijd als moderne slaven in de textielindustrie werken, evenals de vervuiling en kinderarbeid die geen uitzondering vormen binnen het productieproces. Minney gelooft dat “het er niet om gaat dat grote fast fashionketens eco-collecties maken, omdat het echte probleem in hun bedrijfsmodel ligt.”

We moeten ons dus realiseren dat het “moeilijk is om de textielindustrie, die al sinds haar oprichting op dezelfde manier werkt, compleet te transformeren”, denkt Paloma García, voorzitter van de vereniging voor duurzame mode in Madrid (MSMAD) en oprichter van het Circular Project. Een belangrijk onderdeel van duurzaamheid is het produceren met mate, en momenteel “zijn deze grote bedrijven niet van plan hun productie terug te brengen. Het tegenovergestelde lijkt het geval te zijn: er wordt altijd gepraat over het vergroten van hun marktaandeel, het openen van nieuwe winkels, meer produceren… En dat past totaal niet bij de waarden en principes van duurzame mode,” aldus García.

Het mag duidelijk zijn: ondanks de veranderingen die nu plaatsvinden, hebben we nog een lange weg te gaan voordat bij grote textielbedrijven écht sprake zal zijn van een volledig duurzaam en ethische werkwijze. “Het is mogelijk om een verandering door te voeren, maar het is ook zo dat bedrijven hier volledig achter staan, en dat lijkt voor velen nog niet het geval te zijn,” zei Orsola de Castro. Het betekent dat bedrijven “hun bedrijfsfilosofie moeten aanpassen en menselijker moeten maken,” vindt Sylvia Calvo.

Binnen het geschetste scenario speelt de consument een belangrijke rol: zij kunnen er met hun koopgedrag voor zorgen dat duurzaamheid in de mode de norm wordt, of dat juist het tegenovergestelde gebeurt. Daarom is het van essentieel belang dat “consumenten geïnformeerd en bewust zijn, en keuzes maken waar zij zich goed bij voelen en die aansluiten op hun principes en waarden. Want uiteindelijk gaat het er niet zozeer om dat je een duurzaam kledingstuk koopt, maar is het veel belangrijker om te kiezen voor een andere, verantwoordelijke manier van kopen,” concludeert Orsola de Castro.

Foto’s: Fashion Revolution / Mango

Vertaling en bewerking: May-Anne Oltmans