Een poëtisch pretpark: negen jonge makers presenteren hun visie tijdens AFW ‘Visions Of’

Nog niet zo lang geleden werd er in het grote V&D-pand aan het Rokin vrolijk geshopt voor sokken, tassen, kinderkleren en keukenspullen. Hoe anders ziet het eruit op de tweede dag van Amsterdam Fashion Week 2020. Het gebouw is volledig gestript; alleen twee monumentale, stilstaande roltrappen getuigen nog van wat ooit was. Links ervan staat een ingezakt springkussen, daarachter het geraamte van een draaimolen. Tegen de kale muren kaatst discomuziek. In dit bizarre pretpark presenteren de deelnemers van ‘Visions Of’, het talentenprogramma van Duran Lantink, hun werk.

In samenwerking met Batavia Stad Fashion Outlet selecteerde Lantink negen jonge makers die speciaal voor AFW nieuw werk ontwikkelden, met een focus op inclusiviteit en duurzaamheid. Hun collecties zijn gemaakt op basis van bestaande kledingstukken, waarvan sommige uit overstock van de Fashion Outlet afkomstig zijn. De presentaties variëren van poëtische dansoptredens in spiegelpaleizen tot humoristische tableaux-vivants. Het publiek wordt er in kleine groepjes langs geleid.

‘Verwacht een heus entertainmentpark vol met creativiteit en innovatie’, zei Lantink voorafgaand aan de expositie in een interview. Een entertainmentpark is het geworden - maar wat op het eerste gezicht entertainment lijkt, verbergt in veel gevallen een kritische visie op de mode-industrie.

Een verstilde kermis

De draaimolen op de begane grond vormt het decor voor het concept van Anouk van Kampen Wieling en Nina Dekker. De molen zelf is bijna helemaal uitgekleed: de kleurige panelen zijn eraf gehaald, en paardjes, autootjes en andere figuren liggen her en der verspreid door de ruimte, gewikkeld in oude kleren. Alleen het metalen raamwerk van de draaimolen staat er nog, met een motor erin en een stekkerkastje ernaast. Aan het wiel zijn met dunne kabels drie kledingstukken gehangen, een broek en twee jasjes, gemaakt van parachutestof, oude zwemvesten en ander gebruikt materiaal.

Dekker en Van Kampen Wieling zijn niet geïnteresseerd in trends of opsmuk, maar in de schoonheid van functionaliteit. Denk bijvoorbeeld aan de vormen, kleuren en materialen van praktische kledingstukken zoals veiligheidsvestjes, vissersjassen en militaire uniforms. Dat creëert een spannende tegenstelling in hun werk, waarin technische materialen en details een decoratieve functie krijgen. Op die manier verkent het tweetal de mogelijkheden van alledaagse dingen om ons heen.

Ook Tijme Veldt en Vita Stasiukynaite maken in hun werk op een alternatieve manier gebruik van kermisattracties. In dit geval grijpmachines, die gevuld zijn met gebruikte kledingstukken of fungeren als etalages voor hun eigen ontwerpen: gedeconstrueerde jassen, tassen en overhemden. Startpunt voor het project van Veldt en Stasiukynaite was het woord ‘decadentie’, een vorm van luxe en overdaad die tegelijkertijd een teken is van verval. De grijpmachines lijken te verwijzen naar de aftakeling van de huidige mode-industrie, waarin kleren soms letterlijk voor het grijpen liggen (en het grootste deel van de mensen uiteindelijk niets wint). Hun ontwerpen - gemaakt van de afdankertjes van die industrie - tonen tegelijkertijd ook de nieuwe ideeën die daaruit kunnen voortkomen.

Spiegeltje, spiegeltje…

Op de eerste verdieping toont Lola van Praag haar collectie, tijdens een performance in een decor van lachspiegels. In eerste instantie valt er niet heel veel te lachen: de performance bestaat uit een gevoelige choreografie met intieme duetten, uitgevoerd door acht mannelijke dansers. Deze dragen de collectie van Van Praag, bestaande uit smalle jasjes, tops en pantalons, met gehaakte, gebreide, ingeweven of geappliqueerde bloemen. Alles is gemaakt van bestaande materialen, in wit en ecru. Het zijn de vele details en doorkijkjes die maken dat je er eindeloos naar blijft kijken.

De collectie, met de titel ‘Beyond the Lipstick’, is gebaseerd op het boek ‘Mauvais Genre’ van Sebastien Lifshitz. Het boek bevat negentiende- en twintigste-eeuwse zwartwitfoto’s van zogenaamde ‘crossdressers’ (mannen in vrouwenkleren, of vice versa), steevast afgebeeld met felle lippenstift op. Deze mannen en vrouwen waren in het verleden zelf vaak attracties, tijdens shows of in clubs, maar Van Praag gaat voorbij aan het idee van crossdressing als theatrale act. In plaats daarvan focust ze op kleding als tool voor een spel met identiteiten. De spiegel vervult daarin een belangrijke rol: deze legt dat spel voor een ogenblik vast voor wie erin kijkt.

Ook digitaal kunstenaar Joep Truijen werkt met spiegelbeelden. Zijn virtuele mensfiguren, te zien op drie grote schermen die in de kelder van het V&D-gebouw staan opgesteld, imiteren de bewegingen van de bezoeker. Truijen heeft ze gekleed in digitale fantasie-outfits, die hij samenstelde uit foto’s van bestaande kledingstukken. Truijen wilde ‘een installatie maken waarin (...) we kunnen ervaren hoe het is om kleding te dragen zonder dat er iets tastbaars wordt geproduceerd’. De figuren bewegen een beetje houterig en zijn daardoor grappig, maar tegelijkertijd maken ze deel uit van een reëel toekomstbeeld. Meerdere grote modemerken experimenteren immers al met technologie die de relatie tussen kleding en het lichaam permanent zal veranderen.

Een ode aan de blaas en andere verhalen

Drie andere presentaties zijn op het eerste gezicht een soort live-entertainment. In de performance van Vivian Zandhuis komt een met viltstift getatoeëerde performer uit een groot springkussen gegleden, die met een draai aan een knop een metalnummer opstart en vijf minuten lang onophoudelijk grunt in een microfoon. De performers van Michiel van Maaren zijn allevier gekapt en opgemaakt als Michiel van Maaren - opgeschoren krullen, snorretje, bril - en spuiten elkaar en het publiek nat met waterpistolen in een steriel wit decor van tyvex.

De performance van Simon Keizer heeft nog het meest van experimenteel theater. Zijn collectie is ‘gebaseerd op de menselijke blaas en alles dat daaruit komt’, zo staat in het programmaboekje. Twee modellen, gehuld in geelbruine creaties van hergebruikte objecten en flodderige stukken rubber waarin het woord ‘moist’ staat gekerfd, achtervolgen elkaar met dweilen over het speelvlak. Een derde, gewikkeld in wat op een oud dekbed lijkt, hupst in een hoekje op en neer.

Alledrie zijn op hun eigen manier een poëtische reactie op de staat van mode. Tegenover Zandhuis’ metalgrunter staan drie zwijgende modellen in silhouetten die door de ontwerper handmatig beschilderd zijn met pittoreske dorps- en zeegezichten. Het contrast tussen zo veel herrie en snelheid met innige stilte en geduld is tekenend voor de tweestrijd waarin de mode-industrie zich bevindt. De performers van Van Maaren dragen over bestaande kledingstukken dunne, geverfde jasjes en broeken, gemaakt van een stof die oplost als deze nat wordt - een verwijzing naar de vluchtigheid van fast fashion. De verf blijft op de onderste kledingstukken achter als een spoor, een herinnering om te koesteren. En Keizer? Zijn performance is vooral een reminder dat je met kleding ook kunt shockeren, verbazen en de grenzen kunt opzoeken van wat mooi of mode is.

Homepagebeeld: Installatie ’Unconventional Overload’, Anouk van Kampen Wieling en Nina Dekker. Foto: Team Peter Stigter