Help, personeelstekort! Waarom het nu zo moeilijk is nieuwe retailwerknemers te vinden

Voor het eerst in vijftig jaar zijn er op de Nederlandse arbeidsmarkt meer open vacatures dan werklozen, zo meldde het CBS vanochtend. In het tweede kwartaal van 2021 werden per 100 werklozen maar liefst 106 vacatures geteld. Dat betekent een recordkrapte op de arbeidsmarkt.

Voor de Nederlandse retail zal dat nieuws niet als een verrassing komen. De sector kampt al meerdere maanden met een dringend tekort aan werknemers. Het aantal vacatures in de handel nam volgens het CBS in het tweede kwartaal met vijftig procent toe ten opzichte van het eerste kwartaal - en dat is te voelen. ‘Winkeliers ten einde raad door personeelstekort’, kopte Hart van Nederland enkele weken terug. Sommige winkeliers hebben tientallen vacatures openstaan. Enkelen zien zich genoodzaakt hun openingstijden versmallen omdat er onvoldoende mankracht is om de winkel de hele dag open te houden.

Retail kampt met tekort aan personeel

Waarom is het zo moeilijk nieuw personeel te werven? Op die vraag bestaan meerdere antwoorden. Een eerste is dat veel werknemers die vanwege teruglopende omzetten tijdens de coronacrisis moesten vertrekken, ander werk hebben gevonden in sectoren waar op dat moment meer vraag was - bijvoorbeeld bij de GGD, zo zegt Jeroen van Dijken, coördinator Beleidsadvies van Inretail, tegenover BNR Nieuwsradio. Volgens Jan Meerman, directeur van Inretail, is de retail ‘tussen de 10 en 20 procent van de medewerkers kwijtgeraakt’, zo stelt hij in het AD. “Zij hebben elders werk gevonden.”

Daarnaast hebben werkgevers, ondanks de dalende besmettingscijfers, af en toe nog te maken met medewerkers die in thuisquarantaine gaan. Daardoor zijn extra werknemers nodig die de gaten in het rooster kunnen opvullen. De zomertijd maakt het extra moeilijk om nieuw personeel te werven, omdat veel mensen op vakantie zijn en in de grote steden de nieuwe lichting studenten nog moet arriveren.

En dat is onhandig, want het wordt steeds drukker in de winkels. Met de versoepeling van de coronamaatregelen zijn consumenten weer aan het winkelen geslagen, zo rapporteerde het CBS eerder vandaag. Er wordt vooral meer geld uitgegeven aan horeca en, inderdaad, kleding. Ook daardoor wordt de vraag naar winkelpersoneel groter.

Volgens Van Dijken is het personeelstekort nu nog te behappen, maar in oktober, november en december moeten de vacatures echt wel opgevuld zijn, denkt hij. “Dat zijn voor ons de belangrijkste maanden.” Volgens Van Dijken wordt er vooral gezocht naar verkoopmedewerkers, maar ook naar meer gespecialiseerde medewerkers, zoals filiaalmanagers.

Een onderliggend probleem

In de media gaan ook stemmen op die een onderliggend probleem als oorzaak van de krapte zien. “Natuurlijk heeft corona veel overhoop gegooid,” schreef hoofdredacteur Sjirk Kuijper begin augustus in het Nederlands Dagblad. “Maar daarnaast kampen veel praktische banen al jarenlang met hardnekkige sociale misverstanden: voor technische en lijfelijke beroepen laten zich minder jongeren scholen dan voor zogenaamd ‘hoger opgeleide’ stoelfuncties. Vakbekwaamheid, kracht en handigheid worden minder hoog aangeslagen dan theoretische schoolkennis – zo’n cultuur erodeert delen van de arbeidsmarkt op de langere termijn.”

En dat terwijl een goede winkelmedewerker door vakkundigheid en service nog altijd waarde creëert ‘die geen webshop bieden kan’, aldus Kuijper. “Maar dan moet het vak wel naar waarde gehonoreerd en beloond worden.”

Econoom Piet Rietman ziet eenzelfde probleem. “De mooiste en nuttigste beroepen worden slecht gewaardeerd,” schrijft hij in een artikel voor Rtl Nieuws. “Mensen voorzien van hun eten, bewegwijzering aanbrengen, vuilnis ophalen, mensen vervoeren. Het is allemaal heel essentieel werk. Als het niet zou gebeuren, zouden we tot stilstand komen. Maar zowel de arbeidsvoorwaarden als status van de werknemer reflecteren deze onmisbaarheid niet.”

In het geval van jongeren gaat het volgens arbeidsmarktdeskundige Rob Witjes (UWV) juist niet zozeer om salaris. Hij adviseert werkgevers zich in plaats daarvan op andere aspecten te focussen. ‘Kijk goed naar het imago van je bedrijf en hoe je een vacature presenteert’, zegt hij tegen Hart van Nederland. “Als jongeren zien dat zij op zondag moeten werken, dan zijn ze eerder geneigd om naar een andere baan te kijken. Ze willen toch vooral dat een bijbaantje goed in hun privéleven past en vinden geld wat minder belangrijk.”