Rechtspraak: Stoppen met jouw onderneming? Dit moet je weten

Overweeg jij om jouw onderneming te beëindigen, bijvoorbeeld omdat de resultaten tegenvallen, er geen activiteiten meer plaatsvinden of omdat jij op korte termijn met pensioen gaat en geen opvolger hebt? Köster Advocaten legt in dit artikel uit waar jij in dat geval op moet letten.

De verschillende rechtsvormen

De manier waarop jouw onderneming kan worden beëindigd en de gevolgen van deze beëindiging, zijn afhankelijk van de gekozen rechtsvorm. De meest voorkomende vormen zijn de eenmanszaak, de vennootschap onder firma (de V.O.F.) en de besloten vennootschap (de B.V.). Hierna zal per rechtsvorm worden toegelicht hoe deze kan worden beëindigd. Deze blog wordt vervolgens afgesloten met een aantal belangrijke algemene aandachtspunten die gelden voor elke rechtsvorm.

Eenmanszaak

Een eenmanszaak wordt beëindigd via uitschrijving van de eenmanszaak bij de Kamer van Koophandel (KvK). Dit kan via de website van de KvK. De belastingdienst krijgt van deze uitschrijving vervolgens automatisch bericht (dit geldt overigens voor de uitschrijving van alle rechtsvormen).

De mogelijk nog aanwezige financiële – en/of bedrijfsmiddelen kunnen voor de beëindiging worden aangewend om de nog aanwezige schuldeisers te voldoen. Blijft er vermogen over dan komt dat toe aan de ondernemer zelf. Hier kunnen wel fiscale aspecten aan verbonden zijn, zodat die positie ook in de gaten moet worden gehouden. Indien de eenmanszaak wordt beëindigd terwijl er meer schulden zijn dan vermogen, dan kan dit nadelige gevolgen hebben. Je bent en blijft als ondernemer namelijk met jouw privévermogen aansprakelijk voor deze schulden, waardoor schuldeisers hun vorderingen op jou in privé kunnen proberen te verhalen. Indien onvoldoende financiële middelen voor handen zijn om deze schulden te voldoen zou een crediteurenakkoord kunnen worden aangeboden aan de schuldeisers (een regeling waarbij een percentage van de vordering wordt voldaan tegen finale kwijting). Als dit niet slaagt en crediteuren weigeren bijvoorbeeld een betalingsregeling, dan is een faillissementsaanvraag in sommige gevallen onvermijdelijk. Onder bepaalde voorwaarden kan in geval van een eenmanszaak een schuldsaneringstraject eventueel ook tot de mogelijkheden behoren.

Vennootschap onder firma

De V.O.F. wordt beëindigd door beëindiging van de samenwerking tussen de vennoten. Hiervoor dient de vennootschapsovereenkomst te worden ontbonden. Als hierover in de overeenkomst niets is geregeld of als er geen overeenkomst is opgesteld, wordt de V.O.F. automatisch beëindigd als één van de vennoten opzegt. Dit is anders als er een voortzettingsbeding in de overeenkomst is opgenomen. Kijk dus vóór de beëindiging goed naar de bepalingen in de vennootschapsovereenkomst. Daarnaast dient ook de V.O.F. te worden uitgeschreven bij de KvK.

Net zoals bij de eenmanszaak, blijven de oud vennoten na beëindiging in beginsel hoofdelijk aansprakelijk voor de schulden van de V.O.F. Ook hier kan een crediteurenakkoord, faillissement of schuldsaneringstraject eventueel een oplossing bieden. Het eventuele vermogen van de V.O.F. dient – na betaling van de crediteuren – te worden verdeeld onder de vennoten. Daarbij kunnen in de vennootschapsovereenkomst ook bepalingen zijn opgenomen over de verdeling. Het recht op een deel van het vermogen van de V.O.F. hangt vaak (mede) samen met het vermogen dat de vennoten bij de start van de V.O.F. hebben ingebracht.

Besloten vennootschap

Het beëindigen van een B.V. kan op verschillende manieren plaatsvinden. Er kan worden gekozen voor een ontbinding (met of zonder vereffening) of de B.V. kan worden opgeheven middels een faillissement.

Ontbinding

Een B.V. kan worden ontbonden door een besluit van de aandeelhouders. De ontbinding treedt dan in beginsel in op het moment dat het besluit wordt genomen. Er kan echter ook worden gekozen voor een moment in de toekomst. Er kan niet met terugwerkende kracht worden ontbonden. De statuten van de B.V. bepalen de spelregels omtrent de ontbinding. Bijvoorbeeld hoeveel procent van de aandeelhouders voor het besluit moet stemmen en wie de vereffenaar zou moeten zijn.

Bij de ontbinding van een B.V. wordt onderscheid gemaakt tussen een ontbinding met vereffening en zonder vereffening. Dit laatste noemt men ook wel een ‘turboliquidatie’. Turboliquidatie is alleen mogelijk als de B.V. geen baten (activa) meer heeft. De B.V. houdt dan op het moment dat het ontbindingsbesluit wordt genomen direct op te bestaan. Het bestuur van de B.V. hoeft hiervan vervolgens alleen nog opgave te doen in het Handelsregister van de KvK. Turboliquidatie is daarom een snelle, eenvoudige en relatief goedkope manier van beëindiging. Wel dient het bestuur van de B.V. zich bewust te zijn van de risico’s. Indien blijkt dat er toch baten aanwezig zijn – en de B.V. dus ten onrechte is geliquideerd – kan het bestuur van de B.V. aansprakelijk worden gesteld.

Indien de B.V. ten tijde van de ontbinding nog wel baten heeft, zullen deze baten moeten worden vereffend (ofwel: verdeeld tussen de schuldeisers). Voor dit geval moeten er in beginsel wel meer baten zijn dan schulden, want anders valt er niet (genoeg) te vereffenen om de onderneming vrij van schuldeisers buiten faillissement af te wikkelen. Gedurende de vereffeningsfase blijft de B.V. nog voortbestaan. Er is ook een mogelijkheid om een B.V. met meer schulden dan baten buiten faillissement af te wikkelen. Dit kan alleen als alle schuldeisers hiermee instemmen.

Faillissement

Vaak zal een B.V. met meer schulden dan baten het faillissement aanvragen. Het bestuur heeft hiervoor de toestemming nodig van de aandeelhouders. Die toestemming geldt niet voor surseance van betaling of een buitengerechtelijk akkoord (WHOA). Het reikt te ver om die twee paden in deze blog ook nog verder uit te werker, maar dit biedt mogelijk een oplossing als een bestuur er tegenaan loopt dat de aandeelhouders geen faillissement willen aanvragen. Na de opheffing van het faillissement door de curator wordt de B.V. ontbonden en houdt deze op te bestaan.

Overige aandachtspunten voor/bij beëindiging

Voordat tot bedrijfsbeëindiging wordt overgegaan is het nog wel goed om bij een aantal aspecten stil te staan. Zijn er bijvoorbeeld financieringen aan jouw onderneming verstrekt waarvoor (door de financier) zekerheidsrechten (zoals pand- of hypotheekrechten) zijn gevestigd? Indien de financiering niet volledig is terugbetaald kan deze financier tot uitwinning van deze zekerheidsrechten overgaan. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat de financier jouw debiteuren gaat innen of de voorraad gaat verkopen.

Daarnaast is het van belang na te gaan of er nog lopende overeenkomsten zijn. Denk bijvoorbeeld aan overeenkomsten met de verhuurder, dienstverleners of verzekeraars. Deze overeenkomsten dienen voor de beëindiging te worden opgezegd. Of en op welke manier kan worden opgezegd is afhankelijk van de inhoud van de overeenkomst. Houd er wel rekening mee dat het voortijdig opzeggen van overeenkomsten financiële gevolgen kan hebben. Het is belangrijk dit vooraf goed in kaart te brengen. Als er ook personeel in dienst is zullen ook de overeenkomsten met dit personeel moeten worden beëindigd. Indien dit niet met wederzijds goedvinden mogelijk is zal er een ontslagaanvraag moeten worden ingediend bij het UWV. Wij zien vaak dat lopende overeenkomsten in de weg staan aan ontbinding van een B.V.

Verder is het van belang dat de administratie van de onderneming goed wordt afgerond. Denk er daarbij ook aan dat alles fiscaal goed wordt afgewikkeld. Zoals hierboven genoemd, krijgt de belastingdienst automatisch bericht wanneer jij jouw onderneming uitschrijft bij de KvK. Na beëindiging ben jij bovendien verplicht de administratie van jouw onderneming minimaal 7 jaar te bewaren.

Kortom: zowel voorafgaand als na het beëindigen van een onderneming dient met het nodige rekening te worden gehouden. Wij adviseren daarom om hierover tijdig advies in te winnen bij een expert op dat gebied. Wij zijn altijd bereid om vrijblijvend hierover van gedachten te wisselen.

Geschreven door Eva van Gerwen en Linda van Keulen. Eva en Linda zijn advocaat binnen de praktijkgroep Ondernemingsrecht en Insolventierecht van Köster Advocaten in Haarlem. Regelmatig behandelt Köster Advocaten hier actuele juridische kwesties. Zie kadv.nl en Advocatenindemode.nl.