EU wil circulair worden, maar de textiel consumptie neemt toe

De Europese Unie streeft naar een circulaire textielsector, waarbij de focus verschuift van fast fashion naar producten die langer meegaan. De nadruk voor de komende vijf jaar ligt daarnaast op hergebruik en recycling. Tegelijkertijd is de textielconsumptie binnen de EU gestegen. In 2019 consumeerde de gemiddelde burger 17 kg textiel per jaar, terwijl dit in 2022 is toegenomen tot 19 kg per persoon, volgens een nieuw rapport van het Europees Milieuagentschap (EEA)

De textielsector staat in 2022 gemiddeld op de vijfde plaats van de twaalf consumptiecategorieën in huishoudens als het gaat om het gebruik van grondstoffen, water en land, evenals broeikasgasemissies. Ondanks pogingen om duurzamere oplossingen door te voeren, blijft de druk op het milieu aanzienlijk (zo is het bijvoorbeeld geen geheim dat de productie van een nieuwe spijkerbroek gemiddeld 25.000 liter per kilogram verbruikt). De EU staat voor de uitdaging dat het consumentengedrag niet snel genoeg verandert op de weg naar een circulaire textielindustrie.

Duurzaamheid blijft op de achtergrond bij de Nederlandse consument

Deze uitdaging is ook zichtbaar in Nederland. Een recent onderzoek van Multiscope laat zien dat duurzaamheid nog niet de belangrijkste factor is voor de Nederlandse consument bij het kopen van kleding. Prijs en assortiment blijven de meest doorslaggevende redenen voor aankopen, ondanks de groeiende aandacht voor duurzaamheid in de mode-industrie.

Het EEA benadrukt de noodzaak van een ‘systeemverandering’ om de textielsector daadwerkelijk te verduurzamen. Dit betekent dat iedereen in de industrie, van beleidsmakers tot consumenten, moet bijdragen aan de transitie naar een duurzamere textielsector.

Digitale technologie: bedreiging en kans

Digitale technologieën bieden zowel kansen als risico’s voor de verduurzaming van de textielsector. Aan de ene kant kunnen technologische innovaties de efficiëntie in de textielproductie verbeteren, waardoor de ecologische voetafdruk mogelijk wordt verkleind. Aan de andere kant kunnen deze technologieën ook bijdragen aan een toename van de consumptie van textiel. Vooral sociale media en online platforms spelen hierbij een grote rol.

Een voorbeeld hiervan is het gebruik van platforms zoals TikTok en Instagram, waar consumenten 'Hauls' delen. Dit zijn video’s waarin mensen hun aankopen van fast fashion merken zoals Shein laten zien. Ze pronken met de nieuwe kleding die ze hebben gekocht en tonen welke trends zij volgen. Deze video's beïnvloeden andere gebruikers om ook kleding te kopen, waardoor ze worden aangespoord om hun consumptie te verhogen. Dit versterkt de vraag naar nieuwe kleding en draagt bij aan overconsumptie.

Maar technologie kan ook worden ingezet voor duurzame doelen binnen de EU, zo onderstreept het EEA. Innovaties in textielproductie, zoals het koolstofvrij maken van de industrie door digitale innovaties, dragen bij aan het concurrentievermogen van de EU, aldus het EEA. De EU-textielindustrie blijft een belangrijke bijdrage leveren aan de Europese economie: In 2023 had de sector een omzet van 170 miljard euro en bood werk aan ongeveer 1,3 miljoen mensen.

De EU-strategie met een nieuwe 'Competitiveness Compass' voor de EU zal "het werk in de komende 5 jaar begeleiden en prioritaire acties opnoemen om de economische dynamiek in Europa nieuw leven in te blazen", aldus het EEA. Het verslag dat het EEA woensdag wil presenteren wordt ondersteund door beleidsmaatregelen zoals de Ecodesign for Sustainable Products Regulation (ESPR) en de herziening van de Waste Framework Directive. Deze richtlijnen omvatten onder meer de verplichting voor gerecycled materiaal in textielproducten en de implementatie van digitale productpaspoorten (DPP). De EEA verwacht dat de nieuwe wetgeving, die vanaf januari 2025 vereist dat textiel apart van ander afval wordt ingezameld, het recyclingproces in de Europese Unie zal verbeteren.