Er zijn talloze duurzaamheidsinitiatieven, maar wie in de mode-industrie drijft de transitie écht – of hun inspanningen nu wel of niet zichtbaar zijn voor het grote publiek? We interviewen changemakers, consultants, duurzaamheidsdeskundigen en activisten in de mode. Wat kunnen we leren van hun werk?

In aflevering 7: Dr. ir.Natascha van der Velden, onafhankelijk onderzoeker en consultant op het gebied van duurzame mode en textiel. Als expert geeft ze regelmatig commentaar op / duiding aan duurzame mode in de media.

Doctor, industrieel ontwerper, red.

Fashioning Change – aflevering 7: Dr. ir. Natascha van der Velden

1. Wie ben je en wat is je achtergrond en expertisegebied?

Ik ben Natascha van der Velden en ik ben mijn hele leven al gebiologeerd door textiel, kleding en mode. In 1994 studeerde ik af aan de TU Delft op duurzaam textiel, als een van de eersten die zich met dit onderwerp bezighield. Dat was echt pionieren.

Na mijn afstuderen heb ik vijftien jaar in de textielindustrie gewerkt. Daarna ben ik teruggekeerd naar de TU Delft om promotieonderzoek te doen over hoe modeontwerpers duurzaamheid kunnen beïnvloeden. Ik ben me gaan toeleggen op het uitrekenen van de impact van verschillende materialen en productiemethoden met behulp van levenscyclusanalyses (LCA). Sindsdien werk ik aan onderzoeksprojecten, adviseer ik bedrijven, schrijf ik artikelen en geef ik les over duurzaamheid en LCA in textiel.

2. Waar werk je momenteel aan?

Ik werk aan projecten die bedrijven helpen duurzaamheid kwantitatief te meten en te verbeteren. Zo werk ik bijvoorbeeld nauw samen met een bedrijf dat een systeem voor on-demand productie aan het opzetten is. Het betekent dat kleding pas wordt gemaakt als er vraag naar is. Dat staat haaks op de gangbare werkwijze in de mode, waar producten eerst worden ontwikkeld en geproduceerd en vervolgens aan de consument gepresenteerd. Vraaggestuurde productie is een veelbelovende manier om overproductie en de vernietiging van onverkochte kleding tegen te gaan.

Daarnaast richt ik me op materiaalonderzoek, zoals het gebruik van gerecyclede stoffen en het verwerken van textielafval om de duurzaamheid van producten verder te verbeteren.

3. Hoe heeft duurzaamheid zich sinds je promotieonderzoek (2016) ontwikkeld? Welke vooruitgang is geboekt? Zou je het eigenlijk wel vooruitgang willen noemen?

Dat laatste is een goede. Vanuit het perspectief van vraaggestuurde productie is het lastig te begrijpen waarom het overgrote deel van de sector nog steeds vasthoudt aan massaproductie en het eindeloos afprijzen van spullen die niet goed verkopen.

Positief is dat duurzaamheid bij iedereen op de radar staat. Bij zowel modeprofessionals als studenten op de opleiding. Dat bewustzijn is cruciaal: als je niet weet wat er speelt, kun je ook geen oplossingen bedenken.

Negatief is dat de cijfers, zoals de totale milieu-impact, nog niet substantieel dalen. Dat komt vooral doordat er steeds meer wordt geproduceerd. Je kunt producten wel duurzamer maken, maar als de totale hoeveelheid blijft toenemen, blijft de impact hoog. Zonder stevige prikkels of duidelijke regelgeving verandert dat niet snel. Helaas is het in een vrije handelswereld lastig effectieve regels op te stellen. En wanneer er wél wetgeving op stapel staat, zie je dat lobby’s uit het bedrijfsleven deze proberen af te zwakken, zoals bij de CSDDD is gebeurd.

Het halen van klimaattdoelen voor 2030 - zoals 55 procent minder CO₂-uitstoot ten opzichte van 1990 - is ingewikkeld. De sector produceert nu zóveel meer dat zelfs een halvering van de uitstoot per product onvoldoende is. Dat baart me zorgen.

Gelukkig zie ik ook hoopvolle ontwikkelingen: veel bedrijven investeren in innovatie en er ontstaan mooie combinaties van technologie en ambacht. Maar het vraagt een lange adem.

Hierin staat de textielsector trouwens niet alleen: veel industrieën worstelen met hetzelfde.

4. Welke boodschap of stof tot nadenken heb je voor onze lezers?

Van consumenten wordt verwacht dat ze ‘de juiste keuzes’ maken, terwijl het heel begrijpelijk is dat zij in de uitverkoop of tijdens Black Friday kopen - want het wordt immers tegen lage prijzen aangeboden en het kopen ervan is niet tegen de regels. Ik vind dat bedrijven zélf meer verantwoordelijkheid moeten nemen.

Dat organisaties moeten beschikken over alle productinformatie wordt gelukkig steeds crucialer. Zorg dat je antwoorden hebt op vragen als: Waar komt mijn product vandaan? Welke materialen zitten erin? Wie maakt het? Hoe en door wie wordt het gebruikt? En wat kan er aan het eind van de levensduur mee gebeuren (kan het worden hergebruikt of verwerkt tot nieuwe kleding)? Niet alleen vanwege de CSRD-rapportageplicht en het digitale productpaspoort die eraan komen, maar ook omdat consumenten dat simpelweg verwachten.

Wie ver weg produceert - vaak om arbeid, een doorgaans grote kostenpost, uit te besteden aan lagelonenlanden - heeft automatisch minder overzicht en controle. Ik geloof sterk in een meer lokale economie. Hoe korter en beheersbaarder de keten, hoe meer grip je hebt. En dat kan zelfs kosten besparen.

Ik adviseer bedrijven ook altijd: ‘Doe minder, maar beter’. Ofwel: slimmer produceren. Tegenwoordig zijn daar de middelen voor. Digitale systemen maken het mogelijk om materiaal voorraden, vraag en productie strak op elkaar af te stemmen, zoals bij on-demand productie.

Of neem whole-garment breimachines die een kledingstuk in één keer kunnen maken. Dat scheelt een hoop mensenwerk - nog een manier om de keten korter te maken en lokale productie realistischer.

5. Hoe kijk je naar de toekomst van de modesector? Is je glas half vol of half leeg?

Mode is een ontzettend leuk onderwerp: iedereen heeft er iets over te zeggen, want het staat dicht bij mensen. Dat maakt dat verduurzaming op de agenda staat en blijft.

Tegelijkertijd voel ik dat er écht iets moet veranderen. Ik wacht eigenlijk al dertig jaar op een grote wending. Veel initiatieven, zoals die op gebied van circulariteit, zijn waardevol, maar nog vrij klein in verhouding tot wat er nodig is: systeemverandering.

6. Welke initiatieven zie je dan bijvoorbeeld?

Neem de ontwikkelingen op het gebied van recycling: nieuwe halfsynthetische materialen gemaakt van oud textiel, de bestaande wolrecycling en de groeiende aandacht voor katoenrecycling. Dat zijn stappen in de goede richting.

Maar er zijn ook mindere voorbeelden. Zoals gerecycled polyester bijvoorbeeld, dat leek aanvankelijk positief. Een kledinglabel met ‘gemaakt van gerecycled materiaal’ oogt immers duurzaam, maar het gebruik van plastic frisdrankflessen voor polyester kleding is dat niet. Het duurde jaren voordat dat breder bekend was.

Een LCA voor textiel laat zien dat nieuwe, biobased of gerecyclede materialen niet automatisch duurzamer zijn. De milieu-impact hangt af van de specifieke toepassing. Om slimmer met materialen om te gaan, is meer fundamenteel onderzoek nodig naar welke materialen het beste werken in welke context – iets wat in deze traditionele sector nog weinig gebeurt.

7. Naast innovatie, hoe kijk je naar de rol van samenwerking?

Waar de modebranche van oudsher huiverig was om kennis of assets te delen, zijn bedrijven en opleidingen nu steeds vaker bereid samen te werken. Dat is positief en belangrijk, want samenwerking levert veel op: het stimuleert innovatie, maakt processen efficiënter en helpt de sector te verduurzamen.

Samenwerking met andere disciplines wordt ook steeds belangrijker. Denk bijvoorbeeld aan wiskundigen die nieuwe technieken en systemen kunnen modelleren. Door verder te kijken dan een eigen vakgebied ontstaan oplossingen die een echte fundamentele verandering mogelijk maken.

Bronnen:
- Interview Natascha van der Velden op 19 november 2025.
- Voor dit artikel is gebruikgemaakt van AI-tools voor de transcriptie van het interview en ter ondersteuning bij het schrijven.