Mode is een van de belangrijkste visuele fenomenen van deze tijd. En in de mode speelt kleur een grote rol. In dit achtergrondverhaal duiken we dieper in op het thema kleur. We beginnen met wat basisinformatie en zoomen in op de invloed van kleur.

Inhoud

1. Primaire, secundaire en tertiaire kleuren
2. Diepte en helderheid van kleuren
3. Kleurcombinaties en kleurcontrast
4. Uitstraling, betekenis en associaties van kleur
5. Kleur en Kleding
6. Hoe modeontwerpers kleur gebruiken
7. Kleurentrends en trendkleuren
8. Kleur in marketing en retail [voor het beïnvloeden van het koopgedrag]

Kleur: de basics

1. Primaire, secundaire en tertiaire kleuren

Geel, (cyaan)blauw en (magenta)rood zijn de primaire kleuren. Dit zijn de basiskleuren, omdat ze niet kunnen worden gecreëerd door kleuren te mengen. Wanneer je de primaire kleuren bij elkaar mengt, krijg je zwart.

Secundaire kleuren zijn mengingen van twee van de drie primaire kleuren: oranje (van geel en rood), groen (van geel en blauw) en paars (van blauw en rood).

Als je primaire en secundaire kleuren combineert ontstaan tertiaire kleuren. Deze worden ook tussenkleuren worden genoemd vanwege hun samengestelde aard. Voorbeelden zijn blauwgroen, roodoranje, geeloranje, geelgroen en roodpaars.

De tekst gaat verder onder de illustrerende foto’s

2. Diepte en helderheid van kleuren

De diepte van kleur geeft aan hoe licht of donker de kleur is. Door wit bij te mengen wordt de kleur lichter, door zwart toe te voegen wordt de kleur afgezwakt en donkerder.

Er is ook een bepaalde helderheid. Door grijs toe te voegen ontstaan gebroken kleuren. Hoe meer grijs aan een kleur is toegevoegd, hoe minder helder. Door het toevoegen van wit of zwart en te mengen met grijs ontstaan talloze kleurtinten en nuances.

3. Kleurcombinaties en kleurcontrast

Twee kleuren naast elkaar vormen een contrast. Contrast is het verschil in kleur, de tegenstelling. Sommige kleuren worden levendiger en intenser als je ze met elkaar combineert, anderen neutraliseren elkaar.

Er worden verschillende contrasten onderscheiden, denk bijvoorbeeld aan een kleur op kleur contrast tussen kleuren die niet gemengd zijn met zwart of wit, zoals bijvoorbeeld het bekende geel tegenover blauw van winkel Zeeman.

Een ander voorbeeld is een koel en warm contrast. Warme kleuren zijn geel, oranje en rood, koele kleuren zijn groen, blauw en paars. Turquoise en scharlakenrood (dat is oranjerood) vormen het grootste koel-warm contrast. Binnen een kleur zijn er overigens ook weer koelere en warmere tinten.

Ton sur ton is Frans voor tint op tint. Je draagt één kleur, maar combineert verschillende kleurtinten binnen die kleur. Bij deze combinatie is het contrast in kleuren klein.

Faux camaïeux: een vals eenkleurige combinatie. Je combineert kleuren met dezelfde grijswaarde: ze zijn even warm en helder, maar verschillen in basiskleur.

Het sterkste kleurcontrast dat bestaat is zwart en wit.

De tekst gaat verder onder de illustrerende foto’s

4. Uitstraling, betekenis en associaties van kleur

Naast kleurcontrasten (paragraaf 3) is de uitstraling van kleur belangrijk. Kleur heeft een emotionele uitstraling. Kleuren roepen emoties op bij mensen, kunnen een reactie uitlokken of een boodschap doorgeven.

De betekenis en werking van kleur is erg persoonlijk, maar er zijn overeenkomsten in de beleving van kleur. Zo vinden we zwart netjes, rood romantisch en donkerblauw bijvoorbeeld zakelijk. Elke kleur(schakering) heeft een eigen betekenis en effect. Dit wordt ook wel kleursymboliek genoemd. Zo wordt geel geassocieerd met de zon, geluk, optimisme en vitaliteit. De kleur stemt vrolijk en positief.

Veel kleuren hebben zowel een positieve als een negatieve associatie. Bij rood bijvoorbeeld denken we aan liefde en passie, maar de kleur associëren we tevens met gevaar en agressie.

Hoe een kleur wordt beleefd hangt vaak ook af van de context. En kleursterkte speelt mee: over het algemeen geldt dat lichte kleuren de afgezwakte werking hebben van de donkere kleur.

In verschillende landen en culturen kunnen kleuren overigens een andere betekenis hebben.

De invloed van kleur in de mode

5. Kleur en Kleding

Het uiterlijk - of optisch beeld - van kleding wordt beschreven met vier optische kenmerken:

• kleur
• decoratie: denk aan dessins of borduursels
• materiaal: de stof
• vorm: de vorm een kledingstuk wordt bepaald door het patroon (de coupe) en wordt beschreven met woorden als oversized of aansluitend.

“In de beeldcultuur van vandaag is kleur in combinatie met de juiste materialen, vormen en texturen de sleutel om een product succesvol te maken,” stelt de Belgische trendforecaster en kleurenexpert Hilde Francq in haar boek ‘Kleur Verkoopt’. “Kleur kan een product er goedkoop of chic laten uitzien. Kleur kan natuurlijk of synthetisch zijn, mannelijk of vrouwelijk, betrouwbaar of frivool, tijdloos of trendy.” Want zoals je nu weet zorgt kleur voor sfeer en heeft het een bepaald effect (zie paragraaf 4).

Kleur is dan ook vaak het eerste wat opvalt aan [kleding van] anderen. En, kleurkeuzes beïnvloeden niet alleen hoe jij anderen ziet, en hoe zij jou zien, maar ook hoe je jezelf ziet. Als jij een kleur draagt waar je van houdt, kan het je zenuwen kalmeren of je humeur liften. Met andere woorden: je kan met kleur - evenals met kleding zelf trouwens - letterlijk een boost geven aan je gemoedstoestand en/of je zelfvertrouwen. Hiervoor gebruikt men de term dopamine dressing.

Je kunt dus stellen dat kleur een krachtig instrument is.

6. Hoe modeontwerpers kleur gebruiken

Modeontwerpers kunnen kleur op talloze manieren inzetten en gebruiken, denk bijvoorbeeld aan kleur als inspiratiebron (lees: het vertrekpunt) voor hun collectie. Ook kunnen zij kleur gebruiken om een statement te maken of [consumenten] te verbinden, bijvoorbeeld op gebied van diversiteit en/of inclusiviteit. Verder passen zij kleur natuurlijk toe om hun designs te complimenteren (zie ook paragraaf 5).

Modeontwerpers kiezen en bepalen kleurenschema's die een gewenst artistiek effect hebben. Zij zijn doorgaans bekend met de theorie van kleur en werken vaak met kleurenkaarten en - stalen. Het bepalen van kleurenschema’s doen modeontwerpers voor elke modecollectie.Iedere collectie is opgebouwd uit verschillende type kledingstukken die onderling kunnen worden gecombineerd. Die kledingstukken zijn er in verschillende uitvoeringen, in kleuren en met prints. Wanneer je deze collectie op rekken of paspoppen ziet, zie je doorgaans het kleurbeeld, zoals men dat in de sector noemt. Het kleurbeeld vormt samen met de designs en prints het totaalplaatje van de collectie

De tekst gaat verder onder de foto's

Kleur als handelmerk van ontwerpers

Sommige kleuren in de mode zijn groot geworden. Net zoals de Franse kunstenaar Yves Klein synoniem stond voor een specifieke kleur blauw (International Klein Blue), zo is ‘Valentino rood’ bijvoorbeeld een begrip geworden.

Ook zijn er iconische kleurencombinaties. Ken je bijvoorbeeld de iconische Yves Saint Laurent Mondriaan collectie? De colorblock geometrische Mondriaanjurk (1965) is het bekendste kledingstuk geïnspireerd op de schilderijen van de Nederlandse kunstenaar Piet Mondriaan en diens liefde voor rechte, zwarte lijnen en primaire kleuren.

De tekst gaat onder de foto’s

En soms staat het kleurgebruik zelfs synoniem aan [het handschrift van] een modeontwerper. Met zijn ontwerpen van verschillende tinten beige en grijs en alles daartussenin zoals taupe, zand en beton, groeide de Italiaanse ontwerper Giorgio Armani bijvoorbeeld uit tot een van de meest succesvolle moderne ontwerpers en werd hij de ‘king of greige’ genoemd. Dries van Noten, een grote hedendaagse ontwerper uit België, wordt op zijn beurt gezien als een meester in kleur. Hij wordt geroemd vanwege het unieke, levendige gebruik van kleur en prints in zijn elegante mode.

Aan de andere kant zijn er ook ontwerpers die bekend staan wegens hun donkergekleurde mode, onder wie bijvoorbeeld Yohji Yamamoto, Rick Owens, Olivier Theyskens, Ann Demeulemeester en (Comme des Garçons ontwerper) Rei Kawakubo.

De tekst gaat onder de foto’s

7. Kleurentrends en trendkleuren

Mode verandert met de tijd. Trendwatchers zoals de Nederlandse Lidewij Edelkoort en de Belgische Hilde Francq, houden de veranderingen in de maatschappij en hun invloed op mode en kleur nauwlettend in de gaten. Ze vertalen ontwikkelingen naar trendprognoses, die al ongeveer twee jaar voordat kleding in de winkels hangt, worden gemaakt.

Kleurentrends en trendkleuren maken onderdeel uit van die prognoses. Een voorbeeld: Lidewij Edelkoort kondigde ruim twee jaar geleden de grote (her)introductie van bruin aan. Ze meldde in juni 2019 dat bruin zwart de komende dertig jaar vervangt als it-kleur. En inmiddels is bruin in vrijwel elke modecollectie, menig modezaak en garderobe te vinden.

Daarnaast zijn ook toonaangevende kleurexperts/instituten, zoals Pantone en Coloro die zich uitsluitend met kleuradvies en -voorspellingen bezighouden. Zo benoemt Amerikaanse kleureninstituut Pantone jaarlijks een kleur van het jaar en maakt het na toonaangevende modeweken als New York Fashion Week en London Fashion Week de balans op in de vorm van kleurenkaarten. Zij analyseren de geshowde modecollecties van ontwerpers en leggen vast hoe het het kleurenpalet eruit zal zien.

Kortom: Trendwatchers en kleuren instituten hebben een directe invloed op mode Maar aan de andere kant heeft mode (en hebben de modeontwerpers zoals we in paragraaf 6 uiteenzetten) ook een directe invloed op kleurentrends. Want, trends worden gedicteerd vanaf de catwalk. De confectie industrie neemt de catwalk ontwerpen als voorbeeld. Ontwerpen worden vertaald naar de smaak van de modevolgende groep.

Het werkt dus twee kanten op.

8. Kleur in marketing en retail [voor het beïnvloeden van het koopgedrag]

Nu je de basics en de rol van kleuren in de mode kent (paragraaf 1-7), begrijp je dat kleuren ook aankoopbeslissingen van consumenten kunnen sturen.

Kleur wordt in de mode en retail ook gebruikt voor marketing zoals advertentiecampagnes en promotie, de winkelinrichting en visual merchandising (de commerciële visuele presentatie van producten, met als doel meer omzet te genereren, red.).

Maar, volgens de Belgische trendwatcher en kleurenexpert Hilde Francq valt er door bedrijven nog winst te behalen. “Dat de kleur van een product essentieel is voor het succes ervan wordt vaak onderschat,” stelt ze in haar boek ‘Kleur Verkoopt’. “Van marketingstrategie tot verpakking: kleur is essentieel voor de positionering en de verkoopcijfers van merken en producten,” aldus Francq. “Je moet niet alleen het hoofd raken, maar ook het hart. Onderschat nooit het belang van eye candy”.

Nog een paar kleur termen:

• Complementaire kleurenzijn kleuren die in de kleurencirkel tegenover elkaar liggen. Een primaire kleur en de secundaire kleur van de andere twee primaire kleuren. Voorbeelden zijn cyaanblauw tegenover oranje, geel tegenover paars en magentarood tegenover groen.
• Een kledingstuk uitgevoerd in één kleur noemen we uni.
• Een kledingstuk kan uit twee kleuren bestaan. Voor tweekleurig gebruikt men in de sector ook de Engelse term bicolour.
• Multicolour betekent meerkleurig.
• Colour blocking is de term die men gebruikt wanneer in een kledingstuk of outfit verschillende kleurenvlakken worden gebruikt, soms letterlijk in de vorm van een blok.
• Men spreekt van een monochrome look als een outfit van top tot teen uit één kleur bestaat.
• Total look wordt gebruikt als benaming voor een styling waarbij één kleur of print is gebruikt voor het creëren van een complete look.
• Een Kleurconsulent geeft de consument kleur- en stijladvies. Hij adviseert zijn klanten welke kleuren en -combinaties hen persoonlijk goed staan. De consulent onderscheidt verschillende kleurtypes op basis van de huidskleur (een warme of koele huid), haarkleur en kleur van de ogen. Soms gaat de klant naar huis met een kleurenpaspoort waarin de kleuren die hem/haar goed passen op papier staan. Zo’n paspoort kan handig zijn bij de aanschaf van nieuwe kleding: welke kleuren gaven hen ook alweer een boost en welke kleuren vormden nu ook alweer zo’n goede combinatie? Retailers huren soms ook kleurconsulenten in om hun winkelpersoneel te trainen om klanten kleuradviezen te geven.

Gerelateerd uit het archief:

• Deze 7 ontwerpers van heden en verleden zijn meesters in kleur

Lees ook:

• Zo komt een collectie van een modemerk tot stand
• Alles over de toeleveringsketen in de modebranche en betrokken spelers
• Mode: hoe trends van de catwalk in onze kledingkast terechtkomen
• Wat is de functie van modevakbeurzen en wanneer vinden ze plaats?
• Jeans en denim: alles wat je moet weten over de spijkerbroek

Bronnen:

• TMO Fashion Business School studie die de ondergetekende van dit stuk volgde, en specifiek het boek ‘Mode-Adviseur’ van Mirjam van den Bosch, Astrid Hanou en Hans van Otegem, uitgever Stichting Detex Opleidingen, 2003, tweede druk.
• Content uit het FashionUnited archief van auteurs Jackie Mallon en Katrien Huysentruyt (de originele publicaties vind je veelal in de gelinkte artikel tekst)
• Appletizer Kleur Verkoopt by Hilde Francq
• Boek ‘Mode en verbeelding, over kleding en kunst’, auteurs Jos Arts, Jan Brand, 2009
• Beeldbalie.nl ‘De betekenis van kleur’, 2015
• Les 7. ‘Kleur in de mode’ FashionMuziek.Wordpress.com
• ‘Kleur in de mode’ van Nellmode.be, 2014
• 'Inzicht in primaire, secundaire en tertiaire kleuren’ van Adobe
• ‘What Is The Importance Of Colors In The Fashion World?’, auteur Michael Crawford Digital Marketing Consultant at a Crowdsourcing company, gepubliceerd op Inspiring Meme, april 2022
• 'Color Selection Techniques for Fashion Designers' van auteur Jahanara Rony, Fashion2apparel.com
• Bella+Canvas video ‘Color 101: Understanding How Color Impacts Apparel Design’, 2020