Mode: van catwalk tot kledingkast
bezig met laden...
Wat is mode eigenlijk? Welke invloeden zijn er op mode? Welke rol hebben Fashion Weeks? Hoe ontstaan trends en hoe vinden trends hun weg naar onze garderobe? FashionUnited legt het uit.
Inhoud
- Definitie mode en trends
- Trends en acceptatie
- Welke invloeden zijn er op mode
- Welke rol hebben Fashion Weeks?
- Hoe modetrends hun weg vinden naar onze garderobe
1. Definitie mode en trends
Het verschil tussen mode en een trend
Een hype is een modefenomeen dat snel de aandacht trekt, maar ook (weer) snel verdwijnt.
Een trend is wanneer een modefenomeen al een paar seizoenen bestaat, en er ook verschillende versies in verschillende prijscategorieën zijn.
Sommige trends blijven jarenlang en definiëren het modebeeld. Iets is pas mode als de meerderheid van de bevolking een trend volgt. Mode verandert steeds, rages volgen elkaar op en elk jaar zijn er nieuwe trends.
Soms is een modefenomeen specifiek voor één groep, dat is een subcultuur.
De tekst gaat verder onder de foto's
2. Trends en acceptatie
Kijkend naar de snelheid van acceptatie van trends zijn er vier groepen. Dit is van toepassing op zowel mensen als (mode)merken.
- Innovators; zij lopen vooruit
- Trendsetters; degenen die trends vestigen
- Trendvolgers; wacht tot de trend mainstream is geworden
- Niet-volgers; ze volgen geen mode
De Diffusion of Innovation (DOI) theorie, een van de oudste sociale wetenschaps theorieën van E.M. Rogers in 1962, gaat uit van vijf acceptatie snelheden bij de verspreiding van een innovatie (een nieuw product of idee, en in ons geval dus een trend).
Innovators (innovatoren), de mensen die de eerste willen zijn om nieuwe dingen te proberen, vertegenwoordigen 2,5% van de bevolking.
- Als tweede zijn de Early adopters (pioniers), zo'n 13% van de bevolking.
- Daarna volgt de Early Majority (voorlopers), 34% van de bevolking.
- De innovatie bereikt Late Majority (achterlopers), eveneens 34% van de bevolking.
- Ten slotte bereikt de Laggards (achterblijvers), 16% van de bevolking, 'wat aangeeft dat de trend verzadiging bereikt of verouderd raakt', verduidelijkt retail analytics bureau Edited in een publicatie van juni jl. over de trendcyclus.
Niet alle trends volgen precies dit (acceptatie)patroon, en niet alle trends bereiken de massa (zoals je kunt lezen in paragraaf 1).
De tekst gaat verder onder foto
3. Wat beïnvloedt mode?
Nu je weet wat mode en trends zijn, is het belangrijk om te weten welke invloeden er zijn op mode.
Directe invloeden zijn ontwerpers: de modehuizen en couturiers (in paragraaf 4 en 5 lichten we hun invloed toe), trendwatchers, stoffenfabrikanten, modevakbladen en retailers (de winkeliers). En ook: de media, beroemdheden, mensen om ons heen en jij (je kiest wat je draagt).
Daarnaast wordt mode indirect beïnvloed door maatschappelijke ontwikkelingen zoals mensen en culturele trends, technologie, politiek en wetgeving, het weer, het milieu, sociale fenomenen en kunst.
4. Welke rol hebben Fashion Weeks?
Het concept Fashion Week zoals wij dat kennen waarbij een vol schema wordt gemaakt waarin meerdere ontwerpers de kans krijgen hun collectie te presenteren stamt uit 1943. Terwijl WO II aan de gang was, realiseerde de Amerikaanse journalist Eleanor Lambert zich dat het voor ontwerpers lastig was om het land uit te gaan en Europese trends naar de Verenigde Staten te brengen. Het probleem bood volgens haar ook een kans, namelijk om talenten van eigen bodem de kans te geven hun werk te laten zien tijdens een event dat ‘’Press Week’’ werd gedoopt. De eerste editie van het evenement werd een groot succes en daarna werd het ieder seizoen herhaald in New York. Al snel verwierf de stad naam als echte modestad, en jaren later zou de stad haar eigen modeweken organiseren.
De gedachte achter de allereerste editie was dat ontwerpers hun collecties konden tonen aan modejournalisten en potentiële klanten om zo zichtbaarheid te krijgen en hun werk te verkopen. De essentie van de evenementen is ook vandaag de dag nog hetzelfde. Nog steeds draaien modeweken om het genereren van business.
Modehuizen en -merken organiseren modeshows om enthousiasme en verlangen te creëren voor wat er in hun winkels beschikbaar zal zijn en de interesse daarvoor te peilen. Veel ontwerpers presenteren tijdens hun show extravagante versies van hun kleding die voor de winkel vaak worden vereenvoudigd (minder opvallend worden uitgebracht).
De tekst gaat verder onder de foto's
Meestal duurt het zes maanden voordat een ontwerper stoffen bestelt en de kleding van de catwalkcollectie produceert voordat deze in de winkels wordt afgeleverd. Couture uitgezonderd, want couture wordt niet in de fabriek gemaakt.
Ready-to-wear en Haute Couture
De meeste modebedrijven maken ready-to-wear, prêt-à-porter of confectie, zoals we in het Nederlands zeggen. Het betekent alle drie hetzelfde: kleding wordt in afgewerkte staat verkocht in gestandaardiseerde maten, zoals 36/38/40/42 of S/M/L/XL etc. Van elk model worden meerdere exemplaren gemaakt in een fabriek. Het is dus geen maatwerk. Modeontwerpers als Bottega Veneta, Louis Vuitton, Gucci, Prada, Calvin Klein en Tommy Hilfiger, maar ook Levi's en Primark produceren en verkopen allemaal confectiekleding.
Haute couture is high-end mode die van begin tot eind met de hand wordt geconstrueerd, gemaakt van hoogwaardige, dure, vaak ongebruikelijke stof(fen). Het wordt met de hand gemaakt met extreme aandacht voor detail en afgewerkt door de meest ervaren petit mains (de term verwijst naar de hoogopgeleide ambachtslieden die de ontwerpen van couturiers tot leven wekken, en wordt letterlijk uit het Frans vertaald als 'de kleine handjes'). In sommige jurken wordt wel tweeduizend uur handwerk gestoken. Hoewel de meeste huizen niet bereid zijn om hun prijzen te publiceren, kan een jurk van de Valentino-catwalk bijvoorbeeld 80.000 pond (92.500 euro) kosten. Slechts een kleine groep mensen is bevoorrecht couture te kunnen aanschaffen. Die aanschaf komt met twee zekerheden, een uniek ontwerp en maatwerk. Haute couture heeft dus een andere status en een ander klantenbestand. Het vereist trendoverstijgende ideeën en uitmuntend vakmanschap. Beroemde couturiers zijn onder andere Christian Dior en Chanel. Nederlandse modeontwerpers die couture maken zijn Viktor & Rolf, Iris van Herpen en Ronald van der Kemp.
Veel grote modehuizen, zoals bijvoorbeeld Chanel, Dior, Givenchy, Valentino en Balenciaga, hebben zowel een afdeling voor confectiekleding als een afdeling waar haute couture wordt gemaakt.
De tekst gaat verder onder de foto
Fashion Weeks: de spotlight is voor "De grote vier" en haute couture en damesmode
Modeweken hebben niet alleen de aandacht van de modeindustrie, maar kunnen worden gezien als een industrie op zichzelf. De grootste fashion weeks hebben een enorme economische impact op de steden waar ze plaatsvinden en hetzelfde geldt voor de modeindustrie zelf. Dit is waarom Fashion weeks wereldwijd alomtegenwoordig zijn (heb je bijvoorbeeld wel eens gehoord van Graduate Fashion Week, Lakme Fashion Week, Taipei Fashion Week, Tokyo Fashion Week en Helsinki Fashion Week?).
Toch is de spotlight al decennia lang gereserveerd voor "de grote vier": de modeweken in New York, Londen, Milaan en Parijs. En van alle modeweken worden Haute Couture Fashion Week en womenswear catwalk season, het modecircus waarbij de nieuwe ready-to-wear damesmode collecties worden getoond, het meest gevolgd. Want, couture de crème de la crème van de mode en bepaalt de bries uit de couture-week de windrichting van de mode (daarover meer in paragraaf 5). En: damesmode is het belangrijkste segment in de branche (in 2018 was vrouwenkleding goed voor meer dan de helft (53%) van de moderetail uitgaven wereldwijd).
Andere belangrijke events op de showkalender zijn de mannenmodeweken (mannenmode is goed voor 31% van de wereldwijde uitgaven aan kleding) en de resort presentaties (laatstgenoemde collecties zijn cruciaal voor de omzet van veel modehuizen).
Haute Couture Fashion Week Paris vindt twee keer per jaar in de Franse hoofdstad plaats, in januari en juli. Womenswear catwalk season gaat twee keer per jaar van start in februari en september in New York, gevolgd door Londen Fashion Week, Milan Fashion Week en hekkensluiter Paris Fashion Week die respectievelijk begin maart en oktober op z’n einde loopt.
Want, voor de volgende zomer worden spring/summer (lente/zomer) ontwerpen in september en oktober geshowt op Fashion Week, terwijl fall/winter (herfst/winter) collecties voor de volgende winter in februari en maart worden gepresenteerd.
Dit is de kalender die door een groot deel van de mode-industrie wordt gevolgd:
De lente/zomer collecties worden in september en oktober op de catwalk gepresenteerd en tussen januari en maart in de winkels geleverd.
Herfst/winter collecties worden in februari en maart op de catwalk gepresenteerd en geleverd aan winkels tussen juli en september.
Daartussenin zijn de seizoenen die bekend staan als resort en pre-fall ontworpen om respectievelijk middenin de winter en hoogzomer in de winkel te arriveren.
De tekst gaat verder onder de foto's
5. Hoe vinden modetrends hun weg naar onze garderobe?
Fashion Week = nieuws
Het begint met trendsettende mode van fashion weeks waar designers hun nieuwe collecties laten zien. Het is de eerste keer dat modeontwerpers en -huizen hun nieuwe ideeën voor volgend seizoen presenteren. Dit is dus nieuws!
Fashion week (zie paragraaf 4. Fashion Weeks voor meer informatie) is van oudsher al een scherpe indicator van waar de mode industrie naartoe gaat. De meest gerenommeerde modehuizen en ontwerpers showen namelijk op Fashion Week. Modeshows hebben nog steeds veel invloed op hoe mensen zich kleden en wat ze kopen. Na de shows, die meestal zo’n 15 tot 20 minuten duren, is grotendeels vastgelegd hoe toekomstige mode eruit zal zien - of dat nu over zes maanden is of over enkele weken. Modeshows hebben invloed op stijlen, kleur, textielontwerp, technieken, materialen en zelfs beauty trends.
De tekst gaat verder onder de foto's
Van high fashion naar iedereen: het trickle-down effect van de catwalk
Van oudsher worden trends gedicteerd door de catwalk. "Trends gaan van couture luxe mode naar premium modemerken en diffusielijnen, vervolgens de massamarkt en ten slotte de laaggeprijsde labels en winkelketens," verduidelijkt retail data analytics bureau Edited in een artikel waarin het de [nieuwe] trendcyclus onder de loep neemt van juni jl.
Bekijk deze 2 minuten durende clip van de film 'The Devil wears Prada', over het trickle down-effect.
De confectie industrie neemt de catwalk ontwerpen als voorbeeld. Couturiers zijn de inspiratiebron. Ontwerpen worden vertaald naar de smaak van de modevolgende groep.
De bries uit de couture-week bepaalt de windrichting van de mode
Hoe gaat dat in zijn werk? De [couture] ontwerpen worden vertaald voor lagere prijzen, waarna ze worden ingekocht door conservatieve(re) winkeliers, en uiteindelijk door de massa. Mode wordt geïnterpreteerd voor een groter publiek door aanpassingen (maw: toegankelijker gemaakt) en verkocht tegen steeds lagere prijzen. Concessies zijn exclusiviteit, kwaliteit en andere design elementen.
Een haute couture jurk is handgemaakt van luxueuze materialen met prachtige detailleringen, vaak speciaal voor jou op maat gemaakt en ontworpen. Een jurk die je koopt bij een grote modeketen in de winkelstraat, kan qua stijl geïnspireerd zijn op deze couture jurk die op de catwalk was te zien, maar is veel lager geprijsd en vooral eenvoudiger. De jurk is gemaakt van een goedkopere stof, heeft veel minder en goedkopere details, etc. En de jurk is allesbehalve uniek, want geproduceerd in een grote oplage, er zijn dus veel (tientallen tot duizenden) exemplaren van te koop.
Niet alleen couture, maar ook ontwerpen uit de dames- en herenmode ready-to-wear collecties worden veel nagevolgd, en soms zelfs letterlijk 1-op-1 gekopieerd.
The bubble up trend theorie
De bubble up theory werkt precies andersom dan de trickle down theory: het borrelt op van streetstyle. Met andere woorden mainstream mode neemt street fashion trends als inspiratiebron.
Het werkt overigens twee kanten op. Straat(mode) laat zich inspireren door de designermode op de catwalk, en de catwalk laat zich inspireren door wat mensen dragen op de straat.
De tekst gaat verder onder de foto's
Trends hebben tegenwoordig ook andere herkomsten
"Decennialang was in de modesector vooral een top-down model zichtbaar, met catwalks en beroemdheden als belangrijke aangevers voor de volgende grote trend. Voor trendwatchers is de tijdgeest altijd de belangrijkste inspiratiebron geweest voor toekomstvoorspellingen, nu zijn influencers op social media essentieel om te volgen voor zowel het identificeren van een bepaalde esthetiek als het bevestigen van trends," zo stelt trendforecasting bureau Fashion Snoops in juli 2022.
In de 21e eeuw nam bottom-up een vlucht door internet en social media. Eerst was er de modeblogger die in de jaren 0 (2000 - 2009) opdook en de jaren erna (in de jaren '10) populariteit verwierf: doorsnee vrouwen die zichzelf fotografeerden in hun kleding op straat, en op eigen site en/of Facebook pagina publiceerden.
Fast forward: Een paar jaar later zijn modebloggers influencers, en is Facebook vervangen door Instagram.
"Met de groeiende macht van sociale media en influencers vinden trends steeds vaker hun oorsprong bij consumenten in plaats van detailhandelaren, redacteuren en trendwatchers. En dat zorgt voor een machtsverschuiving: in plaats van dat de modeindustrie producten naar de consument pusht, wordt het product gedreven vanuit [de vraag van] de consument," zo stelt de auteur van het artikel 'New Normal in Fashion Trends: Predictive Analytics powered by AI and the Bottom-up Consumer Revolution' gepubliceerd op Medium.com in mei 2020.
Tegenwoordig zijn er veel viral products (producten die viraal gaan en binnen korte tijd heel gewild worden als modeitems, red.) en micro trends opkomend van TikTok, stelt Edited. En ook bingewaardige tv series zijn invloedrijk: er wordt van het Netflix effect gesproken als hoofdrolspelers en hun geraffineerde film garderobes door hit series als The Queen's Gambit (denk: de elegantie van de jaren vijftig met de pit van Gucci anno nu) en The Crown (en specifiek het vierde seizoen, met overtuigende reconstructies van looks van prinses Diana en Sloane Ranger outfits) invloed uitoefenen op mode. Stranger Things bracht jaren 80 looks terug in de mode en Bridgerton creëerde zogenoemde ‘regencycore’ en ‘royalcore’ trends waarbij korsetten, empire jurken en stoffen haarbanden aan populariteit verwierven. "Sociale media hebben sommige traditionele trend cycli irrelevant gemaakt voor de moderne detailhandel," besluit het retail analytics bureau Edited in juni jl.
Zou je meer willen weten over dit onderwerp? Of heb je naar aanleiding van dit artikel nog vragen? We horen graag van je, via tip@fashionunited.com.
Bronnen:
- TMO Fashion Business School studie die de ondergetekende van dit stuk volgde, en specifiek het boek ‘ Mode-Adviseur’ van Mirjam van den Bosch, Astrid Hanou en Hans van Otegem, uitgever Stichting Detex Opleidingen, 2003, tweede druk.
- What Does The New Trend Cycle Look Like?, Edited artikel van auteur Kayla Marci, juni 2022.
- Diffusion of Innovation Theory, SPH - Boston University Website, 2019 & Wikipedia pagina Innovatietheorie van Rogers, 2013.
- 'The Circus of Fashion', over het fenomeen modebloggers en street style scene bij modeshows. The New York Times artikel van auteur Suzy Menkes, februari 2013.
- 'New Normal in Fashion Trends: Predictive Analytics powered by AI and the Bottom-up Consumer Revolution' artikel van auteur Frank Jee Ph.D. op Medium.com, mei 2020.
- Content uit het FashionUnited archief van auteurs Christin Parcerisa, Léana Esch, Vivian Hendriksz, Don-Alvin Adegeest, Hervé Dewintre, Ole Spötter, Nora Veerman, Wendela van den Broek, Marjolein Stormezand, het persbureau AFP en gastredacteur Fashion Snoops (de originele publicaties vindt u veelal in de gelinkte artikel tekst).