Beelden: Valentino Spring Summer 2023, Haute Couture (links) en Fall Winter 2023, Ready to Wear (rechts) via Launchmetrics Spotlight.
Confectie en couture zijn twee verschillende benaderingen van het maken van kleding. Spoiler: Haute couture is handgemaakt, uniek en op maat gemaakte kleding. Confectie is kleding die in grote(re) hoeveelheden is geproduceerd in een fabriek, waar overigens nog steeds ook altijd mensenhanden voor nodig zijn, en toegankelijk voor het grote publiek omdat het lager is geprijsd. We lichten het in dit achtergrondstuk aan je toe.
Klik op de pijltjes in de tekst voor meer informatie.
Wat is confectie? Wat is ready to wear? Wat is prêt-à-porter? Is er een verschil?
Deze drie termen zijn synoniemen van elkaar. Confectie is de Nederlandse term, ready-to-wear de Engelse term en prêt-à-porter de Franse.Vaak zie je dat deze drie termen door elkaar worden gebruikt maar de betekenis is dus hetzelfde.
Confectie verwijst naar kleding die op grote schaal wordt geproduceerd in de fabriek, in standaardmaten (de kledingmaten zoals 34-44 en XS-XL), en in afgewerkte staat wordt verkocht.
Achtergrond: De productie van ready-to-wear vindt plaats in fabrieken en ateliers
Hoe gaat dat nu in z’n werk?
In een fabriek voor confectie is het maken van kledingstukken verdeeld in een groot aantal losse handelingen, zoals snijden en naaien. Voor het snijden liggen de maten min of meer vast - het gebeurt door middel van patronen in verschillende grootten. Door gebruik te maken van standaardmaten, is het produceren in massa eenvoudiger en goedkoper.
Het in elkaar zetten van een kledingstuk en de nabewerking vereisen vaak nog menselijke handelingen. Meestal verzorgen verschillende textielarbeiders (of garment workers) elk een klein stukje van het kledingstuk. Er zijn mensen die de hele dag ritsen inzetten, anderen maken knoopsgaten of weer anderen stikken achterpanden. Dat wordt gezien als de meest efficiënte manier van werken en heeft vaak ook een praktische reden: er is meestal een machine voor één type nabewerking of handeling.
Kledingmerken zoals Levi’s en Primark, maar ook modeontwerpers zoals een Bottega Veneta, Louis Vuitton, Gucci, Prada, Calvin Klein en Tommy Hilfiger produceren en verkopen allemaal confectiekleding.
De tekst gaat verder onder beelden
Confectie in beeld: Bottega Veneta Fall Winter 2023, Ready to Wear via Launchmetrics Spotlight
Confectie in beeld: Tommy Hilfiger Ready to Wear Spring Summer 2023 via Launchmetrics Spotlight (links) en C&A AW23, eigendom C&A (rechts)
Wat kost confectiekleding?
De prijzen van confectiekleding lopen enorm uiteen. De prijzen kunnen variëren van enkele tientallen euro's tot enkele duizenden euro's voor designermerken.
Het is oa. afhankelijk van het prijssegmentwaarin het kledingmerk opereert. Een T-shirt van een discounter kan slechts 5 euro kosten, waar je voor een T-shirt van een luxemerk zo 300 euro betaalt.
In de modewereld zijn vijf verschillende (prijs)segmenten waarin kledingmerken, modebedrijven en winkels actief zijn. Elk segment vertegenwoordigt een bepaald prijsniveau:
Het laagsegment: Zeeman, Action en Wibra
Laagmiddensegment: C&A en M&S
Het middensegment: Sandwich, We Fashion, Studio Anneloes
Het middenhoog segment: Claudia Sträter, Denham the Jeanmaker
Hogere segment: Oger, Bijenkorf of modewinkels Margreeth Olsthoorn en Moise. Denk hierbij ook aan de luxemerken zoals Gucci, Prada en Bottega Veneta. Bij de designer labels spreekt men ook wel van high-end mode.
Wordt confectie op de catwalk getoond? Zijn er ook confectie modeweken? En zo ja, wanneer?
Ja. Confectiekleding wordt vaak gepresenteerd op de catwalk. Dit zijn de ready-to-wear fashion weeks. Grote modehuizen zoals een Bottega Veneta en Louis Vuitton en kledingmerken als Tommy Hilfiger en Calvin Klein geven modeshows tijdens de fashion weeks.
Enkele van de bekendste fashion weeks zijn:
- New York Fashion Week (februari en september)
- London Fashion Week (februari en september)
- Milan Fashion Week (februari en september)
- Paris Fashion Week (februari/maart en september/oktober)
De vier grote modeweken vinden elk half jaar achter elkaar plaats. Dat wordt ook wel het modecircus genoemd: inkopers, moderedacteuren, beroemdheden en influencers trekken van modeweek naar modeweek om de shows te volgen/presentaties bij te wonen.
NB: Het gaat hier trouwens om de damesmodeweken (“womenswear catwalk season”).
Er zijn ook mannenmodeweken, waarbij modehuizen hun nieuwste confectie voor heren showen op de catwalk. Deze mannenmodeweken vinden eveneens twee keer per jaar plaats, te weten in januari en juni.
Wist je trouwens dat de kleding die je op de catwalk ziet, voorbeeld kledingstukken zijn?
Dat zijn de zogeheten kledingsamples. De confectiekleding moet daarna nog daadwerkelijk worden geproduceerd. Na de modeshows verkopen de kledingmerken hun nieuwste collectie aan winkeliers. De productie orders worden pas geplaatst bij fabrieken als winkeliers hun bestellingen (groten)deels bij de kledingmerken hebben gedaan.
Wat is haute couture? Waarom is het zo duur? Hoeveel kost haute couture?
Haute couture betekent hoge naaikunst of kleermakerskunst en is een Frans woord. Haute couture, of kortweg couture, wordt ook zo in het Nederlands en Engels gebruikt.
Haute Couture wordt gezien als het hoogtepunt van de mode, het neusje van de zalm. Het is de meest exclusieve kleding die er bestaat.
Couture wordt handgemaakt door gespecialiseerde kleermakers. Vaak wordt het gemaakt van luxe / hoogwaardige, bijzondere stoffen met prachtige details, zoals borduurwerk en applicaties.
In één haute couture jurk kan wel tweeduizend uur handwerk zitten.
Couture is - in tegenstelling tot confectie - uniek. Van elk ontwerp is er vaak maar één en het ontwerp wordt tevens speciaal op maat gemaakt voor de klant, zodat het perfect past en is afgestemd op het lichaam en wensen van de klant.
Couture in beeld: Christian Dior Spring Summer 2023, Haute Couture via Launchmetrics spotlight
Couture in beeld: Viktor&RolfSpring Summer 2023, Haute Couture via Launchmetrics Spotlight
Wist je dat de grootste namen uit de mode-industrie haute couture én ready-to-wear maken? Chanel, Dior en Valentino (zie homepage beelden) bijvoorbeeld. Op deze foto’s zie je Chanel Spring Summer 2023 Haute Couture (links) SS23 & Chanel Ready to Wear Fall Winter 2023 (rechts) via Launchmetrics Spotlight.
Hoe kan je couturier worden?
De Fédération de la Haute Couture et de la Mode (voorheen bekend als de Chambre Syndicale de la Haute Couture) is de organisatie die bepaalt welke modehuizen en ontwerpers zich haute couture huis mogen noemen. De Fédération (FHCM) is een organisatie die is opgericht in 1868 en die de belangen behartigt van de Franse mode-industrie. Het is verantwoordelijk voor het organiseren van de Paris Fashion Week en het toezicht houden op de regels en voorschriften van de Franse mode-industrie.
Om de status van haute couture te verkrijgen, moeten modehuizen voldoen aan strikte criteria, zoals het maken van op maat gemaakte kledingstukken voor individuele klanten en het hebben van een atelier in Parijs met ten minste 15 voltijdse werknemers. De ontwerpen moeten ook handmatig worden vervaardigd met behulp van traditionele couture-technieken en de collecties moeten tweemaal per jaar worden getoond tijdens de officiële Paris Fashion Week.
De Fédération heeft een lijst samengesteld van modehuizen en ontwerpers die de status van haute couture mogen dragen en deze lijst wordt jaarlijks herzien.
De tekst gaat verder onder video
In deze 3 minuten durende video neem je een kijkje in het atelier van Christian Dior. Je ziet de vakmensen (zogenoemde “petit mains” ) aan het werk. De beelden zijn gemaakt in de laatste 24 uur voorafgaand aan de Christian Haute Couture Show, en je ziet dus hoe de laatste hand wordt gelegd aan de Autumn Winter 2017 collectie van het Franse modehuis. Credit video: Business of Fashion (BOF).
"Petit mains" is een Franse term die zich het best laat vertalen als ‘de kleine handjes’. De term verwijst naar de zeer bekwame ambachtslieden, meestal vrouwen, die gespecialiseerd zijn in verfijnd handwerk en borduurwerk. Zij worden ingehuurd of zijn in dienst van high-end modehuizen - zoals een Christian Dior in dit voorbeeld - om couturekleding en accessoires te creëren die veel aandacht voor detail en precisie vereisen.
Welke modeontwerpers zijn couturier?
Er zijn verschillende modeontwerpers en modehuizen die de status van haute couture hebben gekregen van de Fédération de la Haute Couture et de la Mode. Beroemde couturiers zijn onder andere Chanel, Dior, Givenchy, Valentino en Elie Saab.
Het aantal modehuizen en ontwerpers met de status van haute couture is beperkt en verandert elk seizoen. Om deze status te krijgen, moeten modehuizen en ontwerpers voldoen aan strikte criteria en de regels en voorschriften van de Fédération naleven. Het is dus een bijzondere erkenning in de modewereld om de status van haute couture te hebben.
Joan Praetorius, die van 1929 tot 1933 een bekend couturehuis had in Den Haag, wordt gezien als de eerste echte Nederlandse couturier. Wellicht zeggen de namen Max Heymans, Frank Govers, Edgar Vos, Frans Molenaar en Rob Kröner je ook wat. Zij worden in de jaren 90 van de vorige eeuw in de Nederlandse pers betiteld als "de grote vijf van de Nederlandse couture".
Hedendaagse Nederlandse couturiers zijn bijvoorbeeld Iris van Herpen en Viktor & Rolf.
Een andere klinkende naam is Ronald van der Kemp. Hij staat bekend als een upcycling couturier en heeft met zijn label RVDK een sterke reputatie opgebouwd in de mode-industrie. Van der Kemp maakt gebruik van oude, vintage materialen en combineert ze met nieuwe stoffen om unieke en eclectische kledingstukken te creëren. Zelf noemt hij het demi-couture.
De tekst gaat verder onder de foto’s
Couture in beeld: Viktor&Rolf couture SS23. Credit: Stephane De Sakutin / AFP
Couture in beeld: Iris van Herpen Haute Couture SS23. Credit: Iris van Herpen.
Ontwerper Ronald van der Kemp neemt een buiging na de presentatie van zijn FW23 couture collectie. Beeld via pr bureau Lucien Pages.
RDVK Couture collectie FW23, beeld via pr bureau Lucien Pages
Is er ook een Haute Couture fashion week? En wanneer vindt die plaats? (Wat is de haute couture showkalender?)
Twee keer per jaar vindt in Parijs haute couture fashion week plaats, waar de couturiers hun uitmuntende vakmanschap presenteren middels spectaculaire catwalk presentaties. De Couture Week vindt jaarlijks plaats in januari en juli.
Een van de meest spraakmakende shows op de Parijse coutureweek in juli 2016 was de show van Chanel. Het Franse modehuis doopte showlocatie Grand Palais om tot couture-atelier, inclusief rollen stof, werktafels en bustes. Leuk detail: creatief directeur Karl Lagerfeld nam het applaus van de show in ontvangst in gezelschap van vier naaisters uit het Chanel atelier. Klik op de foto om de video van de catwalkshow af te spelen.
Beeld: Fall Winter 2016 Haute Couture Chanel via Launchmetrics Spotlight
Beeld: Fall Winter 2016 Haute Couture Chanel via Launchmetrics Spotlight
Wat kun je vertellen over de geschiedenis van Haute Couture?
Haute couture heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot het midden van de 19e eeuw.
In 1858 opende Charles Frederick Worth, een Engelse kleermaker die in Parijs woonde, zijn eigen modehuis. Worth wordt vaak beschouwd als de grondlegger van de haute couture omdat hij de eerste was die zijn kledingstukken signeerde en klanten vroeg te betalen voordat ze hun bestellingen kregen. Hij was ook de eerste die modeshows organiseerde om zijn ontwerpen aan klanten te presenteren.
De tekst gaat verder onder video
Wil je meer weten of wat werk zien van Charles Frederick Worth? Kijk dan deze 30-seconden durende video. Credit YouTube video: Aayushi Mahajan.
Na Worth volgden andere modehuizen zijn voorbeeld en begonnen ze zich te specialiseren in haute couture. In 1868 richtte het Syndicat de la Couture, des Modes et des Tailleurs op, een organisatie die was bedoeld om de belangen van de haute couture te beschermen. In 1945 werd dit omgedoopt tot de Fédération de la Haute Couture et de la Mode.
Haute couture was aanvankelijk een teken van rijkdom en status voor de elite en kon alleen worden gekocht door de zeer rijken. Het was echter ook een belangrijke bron van inspiratie voor de confectiemode-industrie, die zich richtte op het namaken (al dan niet onder licentie) van de haute couture-stijlen en het aanbieden van betaalbare mode voor een breder publiek.
Een licentie in de modewereld verwijst naar een overeenkomst tussen twee partijen, waarbij een bedrijf (de licentiegever) toestemming verleent aan een ander bedrijf (de licentienemer) producten te maken en verkopen onder het merk of de naam van de licentiegever. In de mode-industrie wordt dit vaak gebruikt wanneer een bekend merk of ontwerper zijn naam en ontwerpen wil uitbreiden naar bijvoorbeeld nieuwe markten (of juist nieuwe productcategorieën).
In het verleden werden bijvoorbeeld de patronen van Parijse couturehuizen aan andere winkels zoals Gerzon en de Bonneterie en Metz & Co, verkocht onder licentieovereenkomsten. Deze licentieovereenkomsten gaven de Nederlandse winkels het recht om de ontwerpen en patronen te reproduceren en aan te bieden aan hun Nederlandse klanten.
"Namaken" gebeurde op afspraak (zie licentieovereenkomst), maar ook zonder afspraak. We doelen daarmee op de zogenoemde trickle down theorie. De trickle-down theorie in de modebranche verwijst naar het idee dat exclusieve ontwerpen en trends in de mode vanuit de designerwereld naar beneden "doorsijpelen".
Na modeshows worden de [couture] ontwerpen van de catwalk opgemerkt door andere bedrijven die betaalbare kleding maken (de confectiebedrijven). Ze proberen vergelijkbare stijlen en trends te creëren, maar dan met goedkopere materialen en tegen lagere prijzen. Deze "geïnspireerde" versies van de designerstijlen worden dan in massaproductie genomen en zijn beschikbaar in reguliere kledingwinkels waar de meeste mensen hun kleding kopen.
In de jaren '60 en '70 kwam haute couture onder druk te staan door de opkomst van de prêt-à-porter, oftewel de confectiemode. Maar vandaag de dag is haute couture een symbool van vakmanschap, creativiteit en exclusiviteit, en een belangrijke bron van inspiratie voor de hele mode-industrie. Het is nog steeds relevant.
Hoe groot is haute couture markt eigenlijk? En hoe groot is ready-to-couture? Wat is de omvang van de markten?
Volgens Euromonitor International wordt de wereldwijde marktwaarde van de kledingindustrie in 2022 geschat op 1,4 biljoen US dollar (1.373.010,9 miljoen US dollar om precies te zijn, en omgerekend trouwens zo’n 1,3 biljoen euro). Marguerite LeRolland, Industry Manager Footwear & Apparel bij Euromonitor International: “Het haute couture segment, de one-of-a-kind handgemaakte stukken exclusief prêt-à-porter, blijft vrij niche, met een waarde aandeel van ongeveer 1 tot 2% van deze wereldwijde kledingverkoop. Hoewel het haute couture segment voorbehouden is aan een beperkt aantal klanten, is het ontegenzeggelijk een bron van inspiratie voor de hele industrie.”
Couture in beeld: Giambattista Valli Spring Summer 2023, Haute Couture via Launchmetrics Spotlight
Wat kun je vertellen over het ontstaan en de opkomst van confectie?
De opkomst van confectie begon in de tweede helft van de 19e eeuw. Confectie groeide verder in de 20e eeuw, vooral na de Tweede Wereldoorlog. Dit had niet alleen te maken met de industriële revolutie en economische groei (de groeiende en werkende middenklasse had steeds meer geld te besteden), maar ook met veranderingen in de samenleving. Mensen begonnen zich meer te kleden naar hun dagelijkse activiteiten en minder naar hun sociale status, wat leidde tot een grotere vraag naar betaalbare, praktische kleding. Dat stond lijnrecht tegenover haute couture, wat traditioneel werd geassocieerd met de elite en vaak alleen werd gedragen bij speciale gelegenheden.
Hoe zag de opkomst en popularisering van confectie eruit in Nederland uit?
Gerzon en C&A confectie pioniers
In Nederland opende Gerzon rond de eeuwwisseling (van 1900) als eerste een winkel die zich richtte op betaalbare, in serie gemaakte confectie. Volgens mode-expert José Teunissen gaat het er bij Gerzon nog steeds deftig aan toe, zo schrijft ze in haar boek ‘Mode in Nederland’. “Maar, terwijl een couturejapon toch al gauw een gemiddeld jaarsalaris kost, liggen de prijzen bij modeconfectiehuis Gerzon aanmerkelijk lager. Daardoor komt mode voor een veel grotere groep van iets beter gesitueerden nu ook binnen handbereik,” legt ze uit. Gerzon opende al snel vestigingen in een aantal grote steden, omdat er voldoende vraag was.
De groeiende populariteit van confectie ging hand in hand met de opkomst van winkelketens en warenhuizen die zich specialiseerden in betaalbare kleding.
C&A was naar eigen zeggen een van de pioniers die betaalbare kleding bereikbaar maakte voor de massa (eerst in Nederland, later in Duitsland), zo schrijft het van oorsprong Nederlandse bedrijf op zijn website.
Na 1930 wordt door C&A en ook het Duitse warenhuis Peek & Cloppenburg (P&C), omdat zij winkels in het hele land openen, “mode eindelijk toegankelijk voor de gewone burger,” schrijft Teunissen.
C&A en Peek & Cloppenburg, domineren samen met andere grootwinkelbedrijven zoals warenhuizen V&D en de Bijenkorf, de markt in de jaren vijftig.
De komst van Mac & Maggie, een dochteronderneming van Peek & Cloppenburg, in 1976 speelde een belangrijke rol bij het populariseren van confectie in Nederland. Het succes van de zelfstandige jongerenfilialen van P&C was groot: in de jaren tachtig werden maar liefst 42 zelfstandige Mac & Maggie-winkels geopend..
In die tijd verandert dan ook het retaillandschap in ons land: de kleinschalige boetiekcultuur maakt plaats voor ketens (zoals Mac & Maggie), verheldert José Teunissen in haar boek ‘Mode in Nederland’.
Vandaag de dag worden de winkelstraten in Nederland nog altijd gedomineerd door ketens. C&A bijvoorbeeld, en denk ook aan winkelketen HEMA. H&M, Zara en Primark behoren tot de bekendste en grootste confectiebedrijven ter wereld. In ons gehele land zijn filialen van deze bedrijven te vinden.
Nederlandse confectiemerken
In de jaren zestig ontstonden er in Nederland kledingmerken (confectiemerken) die een heel eigen en herkenbare stijl hadden, waarmee ze internationale bekendheid verwierven. Denk bijvoorbeeld aan Oilily, het kleurrijke kindermodemerk, en later, in de jaren zeventig, herenmodemerk Van Gils. In de jaren tachtig volgden meer namen, waaronder Mexx, dat uitgroeide tot een internationale speler en het grootste kledingbedrijf van Nederland, en G-Star, dat bekendheid verwierf met zijn spijkerbroeken en een prominente positie veroverde in de modewereld.
Beeld: G-star FW23 | Campaign Imagery via G-star Raw press room
Beeld: Filling Pieces
Bronnen:
- Delen van deze artikeltekst zijn gegenereerd met een kunstmatige intelligentie (AI) tool en daarna geredigeerd.
- FashionUnited archief, waaronder het artikel ‘Dit is waarom haute couture relevanter is dan ooit tevoren’ van journalist Don-Alvin Adegeest, en reeds gepubliceerde achtergrondartikelen van ondergetekende.
- Fédération de la Haute Couture et de la Mode website.
- Boek ‘Mode in Nederland’ van drs. José Teunissen, 2006.
- C&A website ‘het verhaal', 'de geschiedenis’, geraadpleegd op 11 mei 2023
- Trouw artikel ‘C&A: Kledingpionier in ‘gewoon voor weinig’, door Joost van Velzen, van 15 januari 2018.
- De Correspondent artikel ‘Hoe kleding een wegwerpproduct werd’ door Emy Demkes, van 22 september 2020.
- Statistieken ready-to-wear en haute couture zijn exclusief door Euromonitor International op verzoek van FashionUnited aangeleverd, op 12 mei 2023.
