Earth Overshoot Day: Hoe ook de modebranche hier aan bijdraagt

Vandaag, 2 augustus 2023, is het Earth Overshoot Day. Earth Overshoot Day is de dag waarop we als mensheid meer natuurlijke hulpbronnen verbruiken dan de aarde in één jaar kan aanvullen. We leven op krediet met onze planeet, wat leidt tot klimaatverandering en milieuproblemen. In dit artikel kun je lezen wat de bijdrage is van de modebranche en of er ook goed nieuws is (spoiler: ja!).

Wat is de bijdrage van de modebranche?

De traditionele mode-industrie is lineair georganiseerd. Dat is een systeem gebaseerd op het "take-make-waste" model waarbij het als volgt gaat:
Modebedrijven nemen nieuwe grondstoffen (zoals katoen), maken er een kledingstuk mee (zoals een T-shirt) en verkopen het aan de consument, die het draagt en weer weggooit.

Bron: ‘Duurzaamheid verduidelijkt: Waarom iedereen het over de circulaire economie heeft als oplossing’ van Jasmien Wynants voor FashionUnited.

Jaarlijks worden tussen de 100 tot 150 miljard nieuwe kledingstukken geproduceerd, een duizelingwekkend aantal. De modebranche is een competitieve en verzadigde markt. Bedrijven proberen op te vallen en klanten aan te trekken door nieuwe collecties en stijlen uit te brengen.

De mode-industrie is een grootverbruiker van grondstoffen: de wereldwijde vezelproductie is enorm - en zal verder stijgen

In 2021 was de wereldwijde vezelproductie 113 miljoen ton per jaar, zo publiceerde Textile Exchange in zijn ‘Preferred Fiber and Materials Market Report 2022’. De missie van Textile Exchange is ‘het stimuleren van positieve actie in de mode-, textiel- en kledingindustrie tegen klimaatverandering’. Jaarlijks brengt de non-profitorganisatie een rapport uit over de wereldwijde vezelmarkt. Naar verwachting zal de wereldwijde vezelproductie stijgen naar 149 miljoen ton in 2030, aldus Textile Exchange.

De mode-industrie is een grootverbruiker van grondstoffen. Grondstoffen worden schaarser, de industrie put middelen en hulpbronnen uit en belast het milieu met de productie ervan.

Tegenwoordig wordt ‘twee derde van onze kleren gemaakt van fossiele brandstoffen’, vertelde de Belgische onderzoeksjournalist en mode-expert Sarah Vandoorne eerder aan FashionUnited. “En meer dan de helft van onze kleding is van polyester.”

De synthetische vezel polyester, het meest gebruikte materiaal in de modeindustrie, wordt gemaakt uit de natuurlijke hulpbron aardolie. Het productieproces van polyester is energie-intensief en genereert een behoorlijke uitstoot van broeikasgassen, wat bijdraagt aan klimaatverandering. Daarnaast worden tijdens de productie van polyester vaak schadelijke chemicaliën zoals oplosmiddelen gebruikt, wat leidt tot onder meer watervervuiling. Voorts is er nog een groot nadeel: de plasticvervuiling (zie kader hieronder).

Natuurlijke grondstoffen hebben trouwens eveneens een ecologische voetafdruk. Neem de kweek van katoen, een populaire natuurlijke grondstof. Het vereist grote hoeveelheden water voor irrigatie, wat leidt tot (enorme hoeveelheden) waterverspilling en uitputting van natuurlijke waterbronnen, vooral in droge regio's. Bovendien worden vaak pesticiden en meststoffen gebruikt, die de biodiversiteit schaden en het water- en bodemecosysteem vervuilen.

Het goede nieuws is dat steeds meer merken en ontwerpers op zoek gaan naar betere (lees: duurzamere en meer verantwoord geproduceerde) alternatieven voor die meest gebruikte materialen.

Zijn er ook duurzamere grondstoffen dan de conventionele grondstoffen die worden gebruikt voor kleding?

Het korte antwoord is ja. Dan volgt wel een maar. De duurzaamheid van een materiaal is vaak een complexe kwestie die niet altijd zwart-wit is. Het voorbeeld van polyester illustreert dit goed. Aan de ene kant is de productie van polyester kledingstukken milieuvervuilend. En ook in de gebruikersfase is er (microplastics) vervuiling. Aan de andere kant is polyester wel duurzaam als in een van de letterlijke betekenissen van het woord: kledingstukken van polyester gaan doorgaans lang(er) mee. Polyester is slijtvast.

Terug naar het onderwerp. Wat zou je kunnen verstaan onder duurzamere grondstoffen?

Dat is weer een heel (achtergrond)verhaal op zich, maar je kunt bijvoorbeeld denken aan het hergebruiken van materialen, het putten uit vezels die in omloop zijn.

Gerecycelde materialen als alternatief voor ‘virgin’ (nieuwe) materialen

Ken je het Belgische bedrijf Resortecs? Het bedrijf ontwikkelt technologieën voor het efficiënt recyclen van textiel op een industriële schaal. Een andere mooie ontwikkeling is dat in augustus 2022 de eerste commerciële textiel-naar-textiel recyclingfabriek geopend is van Renewcell, een Zweeds recyclingbedrijf gespecialiseerd in het recyclen van textielafval tot basismateriaal voor nieuwe vezels.

Twee voorbeelden van innovatieve gerecyclede materialen zijn volgens de Belgische duurzamere mode-expert Jasmien Wynants ByPell®, het bedrijf dat afval verzamelt uit leerlooierijen om er gerecycleerd leder van te maken en Recover™ die dan weer op meer dan 70 jaar recyclingervaring teert om een range aan oplossingen van voor katoen aan te bieden.

Tekst gaat verder onder het beeld

Gerecyclede vezels waren in 2021 goed voor 8,9 procent van alle grondstoffen voor textielproductie. Dat is een kleine stijging in vergelijking met 2020 toen het aandeel op 8,4 procent neerkwam. De toename komt vooral door ‘bottle-based polyester’, schrijft de organisatie Textile Exchange in zijn ‘Preferred Fiber and Materials Market Report 2022’. En wat wordt daarmee bedoeld? Gerecycled polyester wordt bijna altijd gemaakt van oude plastic flesjes. Van oude kleding wordt maar zelden nieuwe kleding gemaakt: dat gebeurde volgens Textile Exchange in het jaar 2021 in minder dan 1 procent (!) van de gevallen.

De tekst gaat verder onder het beeld

Ten tweede kun je denken aan heel innovatieve grondstoffen. “Denk bijvoorbeeld aan mushkin, ‘leer’ gemaakt van paddenstoelen," vertelde Wertheym.

Next gen materials die in de branche worden ontwikkeld en gebruikt

Andere zogenoemde ‘next gen materials’ zijn bijvoorbeeld textiel van garnalen, ‘zalmleer’ of ‘cactusleer’.

Pioniers zijn bijvoorbeeld Adidas en Stella McCartney die samen veganistische sportschoenen lanceerden of Nike en Hugo Boss die Piñatex, een natuurlijk lederalternatief gemaakt van vezels van ananasbladeren, gebruikten in sommige van hun collecties.

Het gebruik ervan is echter nog summier. “Deze innovatieve grondstoffen worden nog maar heel weinig gebruikt,” vertelde Wertheym. “Misschien maar in 0,0001 procent van de gevallen,” schatte ze in.

Toch zijn milieuvriendelijke alternatieven voor leer zijn nog nooit zo populair geweest, zo meldde het wereldwijde onderzoeksbureau Euromonitor International in augustus vorig jaar.

Goed nieuws: niet-traditionele materialen worden verder verkend

Euromonitor International zegt in de toekomst ‘een vloedgolf te verwachten van milieuvriendelijke innovaties op het gebied van biomaterialen die niet alleen veganistische/vegetarische of 'cruelty free' claims mogelijk maken, maar ook claims die vrij zijn van chemicaliën en plastic’, aldus Marguerite Le Rolland, industry manager, apparel and footwear bij Euromonitor International .

De druk om zich groener op te stellen neemt toe vanuit de consument én de regelgevende instanties .

Tot slot

Er zijn overigens ook conventionele grondstoffen die duurzamer zijn. Volgens Wertheym worden bamboe en lyocell steeds vaker door producenten gekozen als duurzamere vezels. “En momenteel wordt linnen en hennep gepromoot,” vertelde ze in gesprek met FashionUnited. “Linnen is vergeleken met katoen duurder, omdat vlas veel bewerkingen moet ondergaan voor de vezels bruikbaar zijn. Maar, linnen is ook duurzamer omdat het veel langer goed blijft en blijft bestaan in je kleding. Langer dan katoen,” aldus Wertheym. “Hennep is weer sterker dan linnen, maar ook grover, daarom komt het uitsluitend in blends (mengingen, red.) in kleding voor.”

Bronnen:
- Interview Monique Wertheym, docent Fashion Products & Production & International Business Communication aan TMO Fashion Business School, op 9 februari 2023.
- FashionUnited.nl achtergrond artikel ‘Van vezel tot kledingstuk: alles over de technische opbouw van je kledingstuk’, 13 april 2023
- FashionUnited.nl artikel ‘Hoe (niet) duurzaam is de modebranche?’, 8 juni 2023.
- Jasmien Wynants, Belgische duurzamere mode-expert, gastbijdrage voor FashionUnited Future Fabrics Expo: Deze stoffen verduurzamen de mode-industrie, 5 juli 2022
- Euromonitor International gastbijdrage voor FashionUnited ’Wat zit er achter de nieuwe groene revolutie in de mode-industrie?’, 3 augustus 2022
- Delen van deze artikeltekst zijn gegenereerd met een kunstmatige intelligentie (AI) tool en daarna geredigeerd.