Of hoe je consumenten in de winkel kunt adviseren over duurzamere mode

In dit achtergrondverhaal geeft FashionUnited tips voor het opbouwen van een duurzamere garderobe.

Inhoud

1. Een duurzamere garderobe opbouwen doe je zo
2. Wil je toch iets nieuws hebben? Overweeg kleding huren, of tweedehands te kopen
3. Toch liever nieuwe kleding aanschaffen? Zo shop je met (meer) oog voor mens en milieu

1. Een duurzame garderobe opbouwen doe je zo

Het allersimpelste antwoord voor een duurzamere garderobe is minder kleren kopen en langer dragen wat je hebt.

“Kleding is het meest vervuilend tijdens de productie,” zo stelde Natascha van der Velden, onafhankelijk onderzoeker en consultant duurzame mode, recent tegenover het Financieel Dagblad. “Zeker goedkope, inwisselbare kleding. Je behaalt veel winst als je een kledingstuk langer gebruikt.”

“Waar kan ik duurzame mode kopen? Dat is een vraag die ik ook geregeld krijg van familie en vrienden,” bevestigt de Belgische duurzaamheidsexpert Jasmien Wynants desgevraagd aan FashionUnited. “Best een lastige, want de vragenstellers hopen dan op een lijstje [duurzame kledingmerken] en dan komt er zo’n filosofische discussie voor in de plaats,” zegt ze met een glimlach. “De essentie van het verhaal is ‘buy less, choose well and make it last’ zoals wijlen Vivienne Westwood altijd zei. Want of een kledingstuk nu duurzamer is of niet, als je een nieuw kledingstuk aanschaft, blijven we nieuwe dingen genereren waarvoor we de aarde uitbuiten. Dingen die we vervolgens weer (te) snel afdanken.”

Fashion Revolution, de wereldwijde organisatie die pleit voor meer transparantie en eerlijke werkomstandigheden in de modeindustrie, publiceerde in januari 2022 een treffende visual op Instagram ‘What people think sustainable fashion is, What sustainable fashion actually is. En schreef daarbij: “In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is het verduurzamen van je garderobe net zo eenvoudig (en goedkoop!) als... het dragen van de kleding die je al hebt,” aldus Fashion Revolution.

Voor het verlengen van de levensduur van je kledingstukken in je kast geven we in de volgende paragrafen tips en tricks.

1.1 Onderhoud: Tips voor het wassen van kleding

Kijk op het onderhoudslabel in je kledingstuk, daar staat de manier waarop het artikel moet worden gewassen, gestreken en gedroogd. De wasmethode afstemmen op het materiaal van je kleding, is belangrijk om ze langer te laten meegaan.

Was je kleding op lagere temperatuur en vooral minder vaak. “Laat je kleding uitwaaien als het niet echt vuil is,” tipt Wynants. “Wist je dat er verzorgingsproducten bestaan die je kleding verfrissen zonder een wasbeurt? Even sprayen en uit laten waaien. Ideaal voor je mooiere truien en vesten, die je vaak toch niet direct op de huid draagt.” Zelf gebruikt Wynants Nanex (Eco Fashion Spray). Het wassen van spijkerbroeken en wollen kledingstukken is overigens sowieso bijna niet nodig.

Door minder wassen, blijft je kleding langer mooi. Bijkomende voordeel van minder wassen dat je water en energie bespaart, en de milieuwinst: je beperkt de co2 uitstoot, en er komen minder microplastics in het water terecht.

Overige tips:
- Sorteer de was op kleur
- Was kleding bij voorkeur binnenstebuiten
- Gebruik voor wol een wolwasmiddel of voor zijde een fijnwasmiddel en gebruik biologische ‘verfrissers’
- Doe je fijne kledingstukken, zoals ondergoed in waszakjes.
- Droog je kleding bij voorkeur aan de lucht, in de droger slijt je kleding sneller.
- Laat je wollen en andere gebreide kledingstukken liggend drogen (ipv hangend)
- Strijk minder.

1.2 Verzorging

Verzorg de kleding die je hebt goed.

Bewaar je kledingstukken netjes. Hang en vouw je kledingstukken netjes op in een kledingkast waarvan de deuren dicht kunnen. Zo houd je motten en stof en daglicht waardoor je kleding kan verkleuren buiten. Leg zeep en/of mottenballen tussen je kleding. Ruim je winterkleding schoon en droog op in de zomer zodat je ze maanden later weer tevoorschijn kunt halen. Bescherm de kleding bij het opbergen, bijvoorbeeld in speciale zakken of afgesloten opbergbakken en denk ook hier aan zeep of blokjes cederhout tegen motten.

Voor kleding zijn ook speciale verzorgingsproducten, zo zijn er vlek- en cashmereborstels en zijn er (wol)ontpillers waarbij je de pluisjes die zijn ontstaan op gebreide truien of vesten door de wrijving van de stof weer kunt verwijderen.

De tekst gaat verder onder de foto

Behandel een vlek zo snel mogelijk. Er zijn talloze tips te vinden tegen het behandelen van [specifieke] vlekken in kleding, of breng het zo snel mogelijk naar de stomerij voor reiniging.

1.3 Kleding herstellen

Herstel kleding op tijd, ofwel zo snel mogelijk. Veel onderdelen zijn heel goed te vervangen.

Zelf oplappen kan thuis achter de naaimachine, of bij een repair café of naaiatelier. Kijk ook eens op Fixing Fashion voor handige filmpjes met naaitechnieken voor beginners tot gevorderden. Doel van het in 2021 opgerichte platform is reparaties opnieuw in de mode te krijgen en uiteindelijk een duurzamere industrie te creëren ‘door wat we hebben beter te verzorgen’, vertelde oprichter Alicia Minnaard eerder tegen FashionUnited.

Je kunt je kleding ook naar de kleermaker brengen. Natascha van der Velden denkt dat consumenten best te porren zijn voor het laten herstellen, mits het gemakkelijk en goedkoop kan, zo verklaarde ze tegenover Het Financieele Dagblad. Een nieuw kledingstuk aanschaffen ter vervanging is soms even duur - of beter gezegd even goedkoop! - als kleding laten maken.

Tegenwoordig wordt reperatie steeds vaker aangeboden bij kledingmerken waar je je kleding aanschaft - en ook vaker kosteloos. Nudie Jeans bijvoorbeeld herstelt jaarlijks duizenden spijkerbroeken en in Nederland zo’n zeventig per week. Andere voorbeelden van modemerken met een repair service zijn bijvoorbeeld Scotch & Soda, G-star en Xandres. Patagonia is een pionier. Bij het merk is kleding herstellen gratis: klanten betalen soms alleen de verzendkosten.

De tekst gaat verder onder de foto’s

1.4 Gooi minder weg

Geef kleding(stukken) zoveel mogelijk levens. En gooi zo min mogelijk kleding weg (zie kader 1, wat gebeurt er met textielafval, red.).

Wil je toch van je kledingstukken af? Verkoop ze door en geef items aan familie of vrienden. Doneer aan [lokale] tweedehands winkels, zoals Het Leger Des Heils. Denk er ook eens aan je kleding te schenken aan merken die oude kleding upcyclen of recyclen.

2. Huur, leen of lease of koop tweedehands

Heb je toch een nieuw kledingstuk nodig? Overweeg dan kleding te huren, lenen of leasen. Of koop tweedehands.

2.1 Huren, lenen of leasen

“Netflix en Spotify worden toegepast op retail”. Je kunt inmiddels allerlei type kledingstukken - van een avondjurk tot een jeans - huren bij verschillende Nederlandse bedrijven zoals Litchy, MyDressoir, TheCollectives, Masterpiece (voorheen Spinning Closet), Palanta en Circle Closet. Baby- en kinderkleding huren kan onder meer bij Gray Label, Hulaaloop en Red Orka. Een van de pioniers is het Nederlandse merk Mud Jeans, waar je spijkerbroeken kunt leasen.

Ook zijn er de kledingbibliotheken, Lena Library in Amsterdam is er een van het eerste uur. Het bedrijf verhuurt vooral kleding voor dagelijks gebruik. "We hebben een grote groep trouwe leners", vertelde medeoprichter Suzanne Smulders in 2019 aan NOS. "Voor hen is het een manier om minder te consumeren en toch afwisseling te hebben in wat je draagt."

Een kritische noot op het huren van kleding is er ook. "De mogelijkheid om kleding te huren voedt iets dat we juist willen veranderen, namelijk de wegwerpmentaliteit. Als je huurt, ga je geen band aan met een kledingstuk. En is al dat heen en weer sturen van items wel zo duurzaam?," zei modejournalist Rinke Tjepkema, destijds Vogue NL hoofdredacteur, tegen NOS.

De tekst gaat verder onder de foto

2.2 Koop tweedehands kleding

Consumenten kopen en verkopen steeds vaker tweedehands kleding, blijkt uit cijfers uit het KVK Handelsregister. Ook komen er steeds meer tweedehands kledingwinkels bij. Shoppen kan bij de kringloop-, vintage of tweedehands winkels bij jou in de buurt, of online via Marktplaats of Vinted, Vestiaire Collective en The Next Closet of Rebelle bijvoorbeeld. En tegenwoordig zelfs bij grotere webwinkels of winkelketens.

“Tweedehandskleding kopen is een hele laagdrempelige manier om iets goeds te doen voor het milieu (want: als bestaande kleding langer gebruikt wordt, hoeft er minder nieuwe kleding te worden geproduceerd. En dat is weer beter voor het milieu, red.). Iedereen kan tweedehands shoppen, en de kleding is nog unieker en goedkoper ook,” zei André Nijhof, hoogleraar hoogleraar sustainable business aan de Nyenrode Business Universiteit tegen Trouw in 2020.

Volgens MilieuCentraal is het voordeel van tweedehands kledingstukken dat hun kwaliteit vaak al bewezen is.

Maar tweedehands shoppen houdt onze ontembare kooplust in stand. De Volkskrant wijdde er in 2021 een artikel aan. De kop van het artikel zegt genoeg: “Kopen en verkopen op Vinted: ‘Laatst kwamen er op één dag twaalf pakketjes voor ons binnen. Het is hier elke dag unboxing day.”

En stel jezelf ook bij online tweedehands shoppen de vraag, hoe duurzaam is het als je een tweedehands item van ver weg naar eigen land laat verzenden?

De tekst gaat verder onder de foto

3. Toch liever iets nieuws aanschaffen? Zo shop je met (meer) oog voor mens en milieu

Toch liever een nieuw kledingstuk kopen? Hier volgen eerst wat algemene kooptips.

1. Denk na voordat je iets nieuws koopt. Vraag jezelf af of je het nodig hebt?

2. Bedenk hoe vaak je het gaat dragen. “Als je dan naar de kosten per keer kijkt, is vaak een duurder kledingstuk uiteindelijk goedkoper, omdat het langer meegaat en je er dus meer draagplezier van hebt,” tipte de Nederlandse duurzaamheidsexpert Willa Stoutenbeek Het Parool. Een andere simpele truc is de 30 wears rule van klimaatactivist Livia Firth waarbij je jezelf afvraagt of je het dertig keer gaat dragen. Of de 10 combinations rule: kun je met het nieuwe kledingstuk tien verschillende combinaties bedenken met de andere kleding die je al hebt?

3. Investeer in kwalitatief goede kledingstukken. Als iets van betere kwaliteit is, gaat het langer mee. "Niet de prijs, maar de naden, de afwerking, de stof en de pasvorm zijn betere indicatoren voor een houdbaar kledingstuk," zo schrijft kleding-journalist Emy Demkes in haar blog ‘Zo herken je kwaliteit’ voor MilieuCentraal. "Kwaliteit herkennen is niet altijd gemakkelijk," zegt Jasmien Wynants. "Maar, de meeste mensen weten uit ervaring wel welke kleding van welke merken en winkels mooi blijft na veelvuldig wassen en dragen."

4. Koop minder trendgevoelige kledingstukken. Je zou zelfs kunnen nadenken over een capsule wardrobe: een garderobe bestaande uit een stuk of dertig kwalitatief goede kledingstukken die je eindeloos kunt combineren [en dus lang kunt dragen]. Leestip van Wynants: het boek The Curated Closet van Anuschka Rees.

5. Koop - als het even kan - kleding van duurzamere modemerken (meer in paragraaf 3.1 en 3.2) . “Hoe meer we als consumenten om [duurzame mode, red.] vragen, hoe eerlijker en duurzamer de kledingindustrie zal worden,” stelde modejournalist Dana Thomas in een interview met De Volkskrant. “Maar vergeet ook hier kwaliteit (tip 3) niet,” waarschuwt Wynants. Want, als het kledingstuk duurzaam geproduceerd is, maar na drie keer wassen, versleten is, gaat de vlieger nog niet op.”

3.1 Wat is duurzamere mode? Het probleem

Wanneer een consument een vegan voedingsmiddel koopt, kan hij ervan uitgaan dat dit 100 procent vegan is, maar als de consument een “duurzaam” T-shirt koopt, valt het nog maar te bezien of het T-shirt inderdaad goed is voor mens, dier en milieu. Want, in de modeindustrie bestaat geen lijstje met punten waar een product aan moet voldoen om als ‘duurzaam’ te mogen worden bestempeld. Het probleem is dat duurzaam geen gereguleerde term is, noch een beschermde term of keurmerk. Daardoor zijn modebedrijven, - merken en ondernemers redelijk vrij een product als duurzaam of groen te bestempelen. Zo kan een merk een kledingstuk als “duurzaam” presenteren als het gemaakt is van duurzamere grondstoffen, maar dat hoeft niet te betekenen dat het op een duurzame manier is geproduceerd of dat een leefbaar loon is betaald aan textielarbeiders, etcetera.

Het gevolg? De termen als eco en groen vliegen de consument om de oren. “De meeste duurzaamheidsclaims (24 procent van het totaal) worden gemaakt voor textiel, kleding en schoenen, zo blijkt uit data van het Consumer Protection Cooperation Network,” licht Jasmien Wynants toe. En die duurzaamheidsclaims zijn regelmatig vaag of niet te bewijzen. Greenwashing - lees; waarbij duurzaamheid een marketingtruc is, en bedrijven zich dus groener of maatschappelijk verantwoorder voordoen dan ze zijn - gebeurt in de mode-industrie ‘héél veel’, aldus Wynants.

Wat zou je onder duurzamere mode moeten verstaan:
Duurzamere kleding is kleding die wordt gemaakt met behoud en aandacht voor de planeet, dier en mens. Dit betekent onder andere goede arbeidsomstandigheden, een eerlijk loon voor de verrichte arbeid van de textielarbeiders, en het gebruik van producten die het milieu zo min mogelijk schaden - van verbouwing van de grondstoffen tot de (stof)bewerkingen zoals verven en bedrukken.

Belangrijk om te weten is dat 100 procent duurzaam nog niet bestaat, zo stelde Go de Roij van Zuijdewijn van Schone Kleren Campagne, een organisatie die strijdt voor het verbeteren van arbeidsomstandigheden en de positie van de arbeiders in de wereldwijde kledingindustrie, tegenover Nu.nl. "Er zijn wel merken die goed bezig zijn", zei ze.

En net daarom zou het beter zijn de term ‘duurzamer’ te gebruiken. “Zeker omdat het ritme van de industrie ook bepaalt dat 'mode' per definitie niet gemaakt is om 'duurzaam', in de zin van 'lange levensduur', te zijn,” zegt Wynants. In België is het gebruik van de term ‘duurzame mode’ niet toegestaan, zo heeft de FOD economie, de overheidsdienst voor het federale gedeelte van de economie bepaald, vertelt ze. “Zij zeggen, dat bestaat niet. Mode kan niet duurzaam zijn. Het enige wat je mag gebruiken is ‘duurzamere mode’, op voorwaarde dat je heel concreet uitlegt wat je daarmee bedoelt en dat ook kan bewijzen,” aldus Wynants.

3.2 Zo shop je met meer oog voor mens en milieu

Of kleding echt duurzamer is, is niet eenvoudig vast te stellen.

Hier komen weer een aantal tips & tricks:

1. Beoordeel een merk in zijn geheel op duurzaamheid, kijk niet alleen naar een eco-lijn.
Doe daarvoor je huiswerk. Lees meer over het duurzaamheidsbeleid van merken op hun websites. “Een bedrijf dat goed bezig is, vertelt niet alleen wat het al doet, maar ook waar het nog tekortschiet en hoe het zijn doelen wil bereiken," zo tipte de Nederlandse duurzaamheidsexpert Marieke Eyskoot eerder aan Het Parool.

2. Kijk op duurzamere shopping platforms, zoals Project Cece en True Cost Label.
Via Cosh! vind je duurzame mode bij lokale winkels in jouw buurt. In Nederland kun je ook kijken bij de Sustainable Fashion Gift Card, waarbij ruim tachtig duurzamere modemerken zijn aangesloten. Daarnaast zijn er websites zoals goodonyou.eu, fashionchecker.org en Fairwear.org waarbij de milieu-impact, arbeidsomstandigheden, transparantie en/of dierenwelzijn van modemerken inzichtelijk wordt gemaakt en/of gerankt.

3. Bekijk de gecertificeerde kledingkeurmerken In totaal zijn er honderden (dit zijn de 7 belangrijkste eco-certificeringen, en hier vind je een grotere lijst), niet heel gemakkelijk dus voor jou als consument. “Bovendien heeft niet alle duurzamere mode een keurmerk, want deze certificeringen kosten geld,” benadrukt Wynants. “Het kan goed zijn dat een kledingmaker bij jou om de hoek met gerecycleerde stoffen werkt en alles zelf in elkaar naait, maar geen enkel label in het kledingstuk zal kunnen hangen omdat die keurmerken te duur zijn.”

4. Kijk op het etiket van welke materialen het kledingstuk is gemaakt Probeer synthetische, ofwel kunstmatig gemaakte, materialen zoals polyester te vermijden. Hetzelfde geldt voor kledingstukken van materialen mixen, want zoals je nu weet kunnen die niet eenvoudig worden gerecycled (zie kader 1). En over gerecycled gesproken: Als er staat dat in het kledingstuk ‘gerecycled plastic’ in is verwerkt, is het meestal niet gemaakt van weggegooide en gerecyclede kleren, maar vaak van oude pet (lees: plastic) flessen. Het Financieele Dagblad schreef er in 2022 een artikel over met de treffende titel ‘Hoe plastic mode door de industrie wordt verkocht als de nieuwe duurzaamheid’.

5. Wat zegt het prijskaartje over duurzaamheid?
Het prijskaartje zegt niet zoveel over duurzaamheid. Over het algemeen kun je aannemen dat heel goedkope kleding, dus een T-shirt voor een vijf euro of een spijkerbroek voor twintig tot dertig euro, niet duurzaam is. De Nederlandse duurzaamheidsexpert Willa Stoutenbeek verklaarde in Het Parool: “Als mensen vragen of duurzame mode ook goedkoop kan, draai ik het altijd om: kan goedkoop ook duurzaam of eerlijk zijn? En dan is het antwoord nee. Als iedereen in de keten eerlijk betaald krijgt, dan betaal je een ware prijs en dat zijn we niet meer gewend." Maar een hoger prijskaartje betekent ook niet meteen een eerlijke prijs voor textielarbeiders, of dat het kledingmerk duurzamer is op een ander front. Want je betaalt bij duurdere modemerken bijvoorbeeld ook voor de merknaam.

6. Stel vragen
Vraag het modemerk, of op de winkelvloer aan personeel hoe het zit met duurzaamheid. “Het winkelpersoneel moet je basisinformatie kunnen geven én je kunnen doorverwijzen naar de juiste mensen of bronnen waar alle informatie rond duurzaamheid van het merk te vinden is,” is Wynants van mening.

Bijkomend voordeel van vragen stellen is dat de druk wordt opgevoerd zaken te verbeteren. (Zo wordt dat ook jaarlijks gedaan door de bekende campagne #Whomademyclothes van Fashion Revolution).

De tekst gaat verder onder de foto’s

7. Kies voor slow fashion of made to order
Slow fashion, ontstaan als tegenreactie op de doorbraak van snelle trends en ’wegwerpmode’, is seizoensloze (en/of tijdloze) collecties waarin ambacht en kwaliteit centraal staan. En overweeg eens made to order: kleding die op bestelling wordt gemaakt. Het wordt dus niet vooraf geproduceerd, maar pas gemaakt als jij je bestelling hebt geplaatst. Net als bij de kleermaker.

Het dilemma van de consument

Moeten we het onszelf steeds kwalijk nemen als we goedkope kleding kopen? Waarschijnlijk niet. Als niemand die kleding meer kocht, zouden degenen die daar het meest onder lijden, per slot van rekening, de textielarbeiders zijn.

Moeten we de beste deals zoeken en de prijs als enig aankoop criterium hanteren? Waarschijnlijk niet. Kleding kopen is gecompliceerd geworden, er moet balans worden gevonden.

Wat we kunnen doen is goed geïnformeerde beslissingen nemen, onderzoek doen naar de merken die we wel en niet leuk vinden. We kunnen de merken kopen die we willen steunen en hen laten weten dat we hun inspanningen waarderen. Hen laten weten dat wij, als consumenten, meer transparantie willen en dat we willen weten wie onze kleding heeft gemaakt en hoe zij van hun salaris leven.

We sluiten af met goed nieuws: People care when they know

Ken je het 2 euro T-shirt social experiment uit 2015 nog van Fashion Revolution?

Bronnen:

- Interview Jasmien Wynants, freelance Expert Sustainable Fashion (o.a. als Sustainability Manager bij Xandres), 2 januari 2023
- De Volkskrant ‘Dana Thomas hoopt dat goede mode over twintig jaar net zo gewoon is als biologisch eten’, Lisa Koetsenruijter, 2 oktober 2019
- FD artikel 'Ouderwets repareren moet shirtjes van vijf euro overbodig maken' door Julia Cornelissen, 29 juni 2022
- Fashion Revolution Instagram post 'What people think sustainable fashion is, What sustainable fashion actually is', 17 januari 2022
- Ellen MacArthur Foundation report 'A New Textiles Economy: Redesigning Fashion's future', 28 november 2017
- Pulse of the Fashion Industry 2017 rapport van Global Fashion Agenda en The Boston Consulting Group
- NRC special over de mode-industrie, en specifiek de artikelen ‘Oud textiel wordt zelden nieuwe kleding’ van Liza van Lonkhuyzen, ‘Een gerepareerd jasje voorkomt een hoop co2' door Juliët Boogaard en 'Het duurzaamste kledingstuk? Dat hangt al in je kast' door Joost Pijpker en Juliët Boogaard, 7 en 8 januari 2023
- Mo.be ‘Er is geen enkel excuus om de wereld als stort te gebruiken’, Sarah Vandoorne, 30 juni 2022
- Origin Africa, The OR Foundation, by Origin Team, 16 mei 2021
- Weblog Wageningen University & Research (WUR), ‘Fossielvrije mode’, Paulien Harmsen, senior onderzoeker duurzaam textiel, gepubliceerd 15 oktober 2021, update 2 februari 2022
- NOS Nieuws ‘Designerjurk en spijkerbroek zijn nieuwste leden van de deeleconomie’, Susan Sjouwerman, 22 december 2019
- Trouw ‘Milieubewuste jongeren kopen hun kleren steeds vaker tweedehands’, Barbara Vollebregt, 16 oktober 2020
- Milieu Centraal ‘Zo herken je kwaliteit’ (blog), Emy Demkes
- Het Parool ‘Gehersenspoeld door modemerken: ‘Duurzame kleding zou de norm moeten zijn in plaats van een rekje in de winkel’, Esther Muller, 9 juni 2022
- Nu.nl ‘Hoe duurzaam is onze kleding? (Nog niet heel erg)’ , Gea Bruinsma, 15 oktober 2018
- FOD Economie, Praktische gids 'Goede praktijken inzake milieuclaims', 14 juni 2022
- Artikelen uit het FashionUnited archief van oa. journalisten Sarah Vandoorne, Nora Veerman, Marthe Stroom, Simone Preuss, Caitlyn Terra, Natasja Admiraal en gastauteur Köster Advocaten (de content vind je veelal gelinkt in de artikeltekst) & de Global Fashion Industry Statistics.