Mode-expert José Teunissen formuleerde het eens zo: "Kenmerkend voor mode is haar vernieuwingsdrang. Elk half jaar presenteert de mode zich als een moment waarop de geest van tijd in een moment van absolute schoonheid gevangen wordt."

*Bron: het hoofdstuk 'Het universum van mode' van José Teunissen in het boek ‘Mode en verbeelding over kleding en kunst’ van Artez Press dat verscheen in september 2009.

In dit achtergrondartikel heeft FashionUnited basisinformatie over de modeseizoenen en de modekalender (van confectiekleding) op een rijtje gezet.

Inhoud

1. Waarom zijn er seizoenen in de mode-industrie? Wat is het nut?
2. Welke seizoenen kent de mode-industrie?
3. Wanneer vinden de modeseizoenen plaats? (De modekalender!)
4. De problemen van de modekalender

1. Waarom zijn er seizoenen in de mode-industrie? Wat is het nut?

De seizoenen bepalen het tempo van de mode-industrie

Elk seizoen worden nieuwe modecollecties op de catwalk gepresenteerd en verschijnen nieuwe kleren in de winkelrekken. De mode-industrie bestaat immers bij de gratie van mensen die met enige regelmaat nieuwe kleren aanschaffen.

De modeseizoenen zou je kunnen zien als de handelscyclus van de industrie. De branche blijft relevant en dynamisch omdat de seizoenen de continue introductie van nieuwe stijlen en trends mogelijk maakt.

Modeontwerpers maken doorgaans minimaal twee collecties per kalenderjaar: lente/zomer en herfst/winter. Een modeseizoen duurt dus maximaal zes maanden.

2. Welke seizoenen zijn er in de mode-industrie? Hoeveel modeseizoenen zijn er per kalenderjaar?

Lente/zomer en herfst/winter

Lente/zomer en herfst/winter zijn al jaren de meest gangbare seizoenen in de mode. Kledingmerken bieden vrijwel altijd een lente/zomercollectie en herfst/wintercollectie aan. Dit worden om die reden de primaire seizoenen en de hoofdcollecties genoemd.

Niet alle modemerken werken met seizoenscollecties. Er zijn ook kledingmerken die bewust niet aan de hand van seizoenen ontwerpen. Vaak is hun kleding minder modegevoelig of zelfs tijdloos en is de collectie het gehele jaar door, of zelfs jaar in en jaar uit, te koop. Deze modemerken vallen onder de zogeheten slow fashion merken. Slow fashion is ontstaan als tegenreactie op fast fashion waarbij het draait om snelle trends en modebedrijven vele/continu nieuwe collecties lanceren.

Lente/zomer collectie: Dit seizoen brengt nieuwe stijlen voor warm(er) weer. Kleding voor lente/zomer is vaak luchtig en gemaakt van ademende, vocht opnemende en/of lichtgewicht stoffen. De casual stof katoen en typische zomer stof linnen worden veel gebruikt. In de collectie zijn blouses, rokken, zomerse jurkjes, korte broeken en badmode te vinden. Het seizoen is vaak kleurrijker dan mode voor herfst/winter en bevat doorgaans ook meer prints. In de modesector wordt voor lente/zomer ook de Engelse term spring/summer, of de afkorting S/S of SS gebruikt.

Herfst/winter: Dit seizoen draait om kleding voor koudere temperaturen en het dragen van laagjes. Herfst/winter kleding is meestal van dikkere [kleding]stoffen en warmere grondstoffen, zoals bijvoorbeeld een wol en een luxere kasjmier, gemaakt. In de collectie vind je truien en vestjes, blazers, mantels en jassen, sjaals en laarzen. Herfst/winterkleding is vaak donkerder van kleur dan zomercollecties en meestal ook hoger geprijsd. In de sector wordt voor herfst/winter ook de Engelse term fall/winter, of de afkortingen F/W, FW of AW (kort voor autumn/winter), gebruikt.

Resort en pre-fall

Tegenwoordig maken de meeste kledingmerken ten minste twee tot vier collecties per jaar. Tussen lente/zomer en herfst/winter worden nog andere collecties op de markt gebracht. Dit worden daarom de tussencollecties genoemd. Vaak zijn dit de ‘pre-spring’ en ‘pre-fall’ collecties.

Andere gangbare benamingen in de modesector zijn pre-collecties, off season collecties of secundaire seizoenen.

Maar, let op, de tussencollecties verschillen per kledingmerk. Sommige merken bieden geen ‘pre-spring’ collectie aan, maar wel een ‘high summer’ (hoogzomer) collectie.

Bij luxe merken zoals Chanel, Dior en Jil Sander zijn de tussencollecties ‘resort/cruise’ en ‘pre-fall’ gangbaar. Op laatstgenoemde geven we een toelichting.

Resort/Cruise: Wat is een resort collectie?

Resort en cruise collecties zijn synoniemen. Cruise- en resortcollecties waren ooit uitsluitend bedoeld om de elite te kleden die eind van het jaar naar tropische bestemmingen met vakantie ging. Bij warenhuizen hingen in deze tijd van het jaar vooral parka’s en winterspullen in de rekken, en was geen zomerse- of badkleding te krijgen. Inmiddels zijn de resort collecties geëvolueerd tot volwaardige collecties, want zonnige get aways zijn door betaalbare, commerciële vliegreizen al lang niet meer uitsluitend bestemd voor de jetset. Voor modehuizen betekent dit dus dat resort/cruise collecties geld in het laatje brengen.

Pre-Fall:

Deze tussencollectie is gericht op de overgangsperiode van zomer naar herfst/winter. De pre-fall collectie bevat vaak zowel lente/zomer als herfst/winter items en ‘elementen’.

3. Hoe zit het nu met de timing? Wanneer worden de modecollecties eigenlijk geshowd en verkocht? Ofwel: Wat is de modekalender?

3.1 Lente/zomer en herfst/winter

Modehuizen zoals bijvoorbeeld Chanel, Dior, Jil Sander, Gucci en Prada presenteren hun nieuwe ‘spring/summer’ en ‘fall/winter’ collecties doorgaans tijdens de grote modeweken: ze staan op de officiële kalender van New York Fashion Week, London Fashion Week, Milan Fashion Week en Paris Fashion Week of organiseren (bijna) gelijktijdig zelfstandige events. Zij tonen hun nieuwe ontwerpen voor het eerst. Middels de modeshows peilen zij de interesse van inkopers en pers en creëren ze enthousiasme voor hun collecties voor volgend seizoen.

Hier kan je er meer over lezen: ’Mode: van catwalk tot kledingkast’

De modeweken worden ruim vóór de start van een seizoen georganiseerd:

Lente/zomer collecties worden op de modeweken gepresenteerd in september en oktober voor de volgende zomer.
Herfst/winter collecties worden op de catwalk getoond in februari en maart voor de volgende winter.

NB:We hebben het hier over de ready-to-wear damesmode modeweken. De meeste ogen zijn in de sector gericht op ‘womenswear catwalk season’, omdat damesmode, het belangrijkste segment in de branche (goed voor 58% van de moderetail uitgaven wereldwijd). In dit artikel laten we andere belangrijke fashion weeks zoals mannenmode en haute couture en ‘hun’ kalender even buiten beschouwing.

De lente/zomer collecties worden tussen januari en maart aan winkels geleverd. De S/S collecties zijn dan een paar maanden te koop. De zomeruitverkoop is vaak vanaf half juni tot medio juli of augustus.

De herfst/winter collecties worden tussen juli en september aan winkeliers geleverd en zijn dan een paar maanden te koop. De winteruitverkoop is vaak vanaf kerst tot januari - februari.

3.2 Tussencollecties

Resort/cruise collecties worden geshowd op de catwalk in mei. Er is geen fashion week voor, maar luxemerken zetten er wel grootste modeshows voor op. De “holiday” collecties zijn in de winter te koop, vaak vanaf half november.

De resort/cruise collecties dus ook wel eens pre-spring genoemd, omdat de timing van de leveringen overeenkomt met die van pre-spring collecties (die in oktober en november bij winkels arriveren).

Pre-fall: er is geen pre-fall fashion week, noch worden er voor dit modeseizoen grootse modeshows georganiseerd zoals bij ‘resort/cruise’. Pre-fall collecties worden vaak vóór de herfst/winter shows in februari gepresenteerd door modeontwerpers, al dan niet met een bescheiden catwalkpresentatie. De pre-fall collecties worden vóór de zomercollectie aan de winkels uitgeleverd, vaak in mei.

De Belgische modeontwerper Dries van Noten zei in een interview met de Amerikaanse krant The New York Times: "Het is onmogelijk uit te leggen hoe de mode-industrie werkt aan mensen die niet in de mode werken,” refererend aan de modekalender.

4. Het grootste probleem van de modekalender.. is dat de modeseizoenen niet gelijk lopen met de meteorologische seizoenen, ofwel het weer

De modeseizoenen lopen dus niet gelijk met de ‘echte’ seizoenen. Ze lopen voor. "Maar, wie koopt er een item om het in de kast te leggen in afwachting van het juiste seizoen?", bekritiseerde de Italiaanse modeontwerper Giorgio Armani de modeseizoenen (of eigenlijk het hele modesysteem) in een open brief aan het Amerikaanse modevakblad WWD in 2020.

Winkeleigenaar John Mulder van modezaak Mulder Mode vertelde in november jl. dat zijn klanten toen pas net zin kregen om de warme winterkleding die hij al sinds augustus in huis had, te passen en te kopen. “In september was het nog 25 graden, in oktober 18 graden. Dit is de eerste week dat het wat kouder wordt,” zo zei hij destijds tegen FashionUnited.

Met andere woorden: het weer is dus van invloed op de verkoop van kleding. Warm weer vermindert de vraag naar herfst- en winterkleding en als het buiten vriest zijn voorjaarsartikelen minder aantrekkelijk.

Wanneer jij en ik een kledingstuk aanschaffen op het moment dat we het kunnen dragen, is het meestal al afgeprijsd, want uitverkoop. Neem de zomeruitverkoop, die start rond half juni, terwijl de zomer pas op 21 juni begint. En voor de winter geldt hetzelfde. Volgens de astronomische kalender begint de winter op 21 december en dan start ook de sale.

En afgeprijsde artikelen betekent simpelweg minder winst voor winkeliers en/of modemerken.

Daarom heerst er ontevredenheid in de branche over de kalender. Armani noemde de ‘niet-afstemming’ tussen het weer en het commerciële seizoen ‘crimineel’. De modeontwerper vindt het “bizar dat er in de winter alleen linnen jurken in de winkels te vinden zijn, en in de zomer jassen van alpacawol”.

Reset de modekalender?

Tijdens de coronapandemie werd de roep om een [fundamentele] verandering van de modekalender luider. Onder leiding van modeontwerper Dries van Noten werd in mei 2020 een ‘Open letter to the Fashion Industry’ gepubliceerd waarin werd voorgesteld het verkoopseizoen van de herfst- en wintercollectie in het najaar plaats te laten vinden en de lente-zomercollectie in de zomerperiode.

Grote namen uit de industrie, waaronder bijvoorbeeld de warenhuizen Selfridges, Harvey Nichols en KaDeWe, ondertekenden de open brief. “Ondanks dat juist deze winkels vragen om eerdere leveringen (pre-fall in april, pre-spring in november) en een constante stroom van ‘nieuwigheden’, is er een unanieme behoefte klanten in het seizoen van dienst te zijn en de modekalender af te stemmen op de kalender van het echte leven,” zo schreef FashionUnited destijds.

Naast een ‘realistische’ modekalender werd gepleit pas korting te geven aan het eind van het seizoen (dus winter in januari, en zomer in juli). Op die manier zou meer kleding voor de volle prijs kunnen worden verkocht .

De zomer en winter uitverkoop van modecollecties begint zoals je nu weet nog voordat de zomer en winter officieel zijn begonnen. Bovendien wordt in de modebranche gedurende het seizoen - lees: dus vóór de uitverkoop - al korting gegeven. Denk bijvoorbeeld aan de mid season sale waarbij artikelen waar weinig vraag naar is, worden afgeprijsd en bekende shoppingdagen zoals Black Friday en Cyber Monday waarbij winkels stunten met kortingen.

Lees ook:

• Is de originele prijs betalen voor mode verleden tijd?
• Zorgen om uitverkoopcultuur in modebranche

Toch opereert de mode-industrie momenteel, ruim drie jaar na de oproep vanuit de branche zelf, in essentie nog steeds volgens het oude/traditionele schema, zo zegt ook Bloemberg.

Bloemberg: “Er zijn wel interessante experimenten geweest natuurlijk, maar in essentie is er denk ik niet heel veel veranderd.”

Het blijkt niet eenvoudig, om een toeleveringsketen met zoveel schakels, over de hele wereld verspreid, en bedrijven die al heel lang traditioneel opereren, van koers te veranderen. Zeker niet omdat een fundamentele verandering van de modekalender eigenlijk een omslag van alle spelers in de mode-industrie vereist. Dat een verandering op korte termijn ook impact zal hebben op de financiële resultaten van modebedrijven (die veelal draaien op groei en winst) speelt ongetwijfeld ook mee.

“We krijgen het in de modebranche maar niet voor elkaar alles op te schuiven met z’n allen,” stelde Mulder. “In coronatijd dachten we het door te krijgen. Er werd heel verspreid en vooral later in het seizoen geleverd. Meer real time. En dat resulteerde in goede rentabiliteiten.”

Rentabiliteit is een manier om te meten hoe goed een modebedrijf erin slaagt winst te maken met de middelen die het heeft (geïnvesteerd). Hoe hoger de rentabiliteit, hoe efficiënter een bedrijf zijn middelen gebruikt om winst te maken.

Lees hier meer: ‘Belangrijke cijfers waarop in de modebranche wordt gestuurd’

“Op kleine schaal zie je het (verandering, red.) natuurlijk wel,” geeft Bloemberg nog mee. “Er zijn ontwerpers die eigen momenten creëren. Sommige merken/ontwerpers hebben geen laatste collectie maar een collectie die permanent in ontwikkeling is, waarbij niet wordt vastgehouden aan seizoenen. En je hebt bijvoorbeeld de Nederlandse mode-ontwerper Ronald van der Kemp die van binnenuit statements probeert te maken.”

WIST JE DATJE

In de hedendaagse mode-industrie is kleding doorgaans ontworpen en getoond met het specifieke klimatologische seizoen in gedachten, zoals eerder beschreven (zie paragraaf 2). Dit is echter niet altijd zo geweest gedurende de geschiedenis. Soms werd en wordt kleding juist getoond met het oog op de activiteiten of gelegenheden die typerend zijn voor dat seizoen. "Vanaf de 19e eeuw bijvoorbeeld zag je dat er in de winter baljurken werden gepresenteerd. Dat was omdat het balseizoen (bals en diners) in januari en februari plaatsvonden," zo vertelt kunsthistorica Els De Baan.

Els de Baan is kunsthistorica, specialist op het gebied van Textiel, Mode en Kostuum. Ze is docente, taxateur en wellicht het meest bekend van de modebijdragen die ze schrijft voor Trouw.

Gerelateerd uit het archief over dit onderwerp:

Doorbreek het patroon: De kledingmerken die trends en seizoenen overboord gooien (juni 2023)

Alexander Shumsky: “Het was hoog tijd voor ontevredenheid over huidige modesysteem” (juni 2020)

Fashion's emergency: Designers and retail executives sign open letter to transform industry practices (in het Engels, mei 2020)

Giorgio Armani schuift collectie een seizoen door: “Het modesysteem moet vertragen” (april 2020)

De vloek van de modekalender (juli 2015)

Help! De mode draait door (november 2015)

Het einde van seizoensmode is in zicht (april 2015)

Slow fashion vs fast fashion: over de slow fashion designers Honest By en Monique van Heist (januari 2013)

Bronnen:
- Boek 'Mode en verbeelding over kleding en kunst' van Artez Press, september 2009
- Interview Ninke Bloemberg, kunsthistoricus en conservator Mode van Centraal Museum, 12 juli 2023.
- Interview kunsthistoricus, docent en mode-journalist Els de Baan, 6 april 2023.
- Input Fédération de la Haute Couture et de la Mode (FCHM), 17 juli 2023.
- Interview met John en Marion Mulder, eigenaren van dames- en herenmodezaak Mulder Mode, 30 november 2022.
- The New York Times artikel 'Designers Revolt Against the Shopping Cycle', door vooraanstaand modejournalist en -criticus Vanessa Friedman, 12 mei 2020.
- WWD artikel ‘Giorgio Armani Writes Open Letter to WWD’ door Luisa Zargani, 3 april 2020.
- Artikelen uit het FashionUnited archief van Don-Alvin Adegeest en Nora Veerman (gelinkt in de artikeltekst).
- Delen van deze artikeltekst zijn gegenereerd met een kunstmatige intelligentie (AI) tool, en daarna geredigeerd.

Beelden ter illustratie van de vele 'modeseizoenen' of collecties. We nemen damesmode van Jil Sander als voorbeeld. De laatste collecties zijn (op het moment van publicatie) 2024: Women's Resort. 2023: Men's and Women's Fall/Winter. Women's Prefall, Men's and Women's Spring/Summer, Women's Resort (op volgorde van laatst verschenen, de nieuwste eerst:)